China's Nuclear Weapon Stock: ड्रॅगनच्या मनात आहे तरी काय? चीन सातत्याने वाढवतंय अण्वस्त्रांचा साठा; जगाला ठेवलंय अंधारात
ज्यामुळे जागतिक सुरक्षा तज्ञांमध्ये धोक्याची घंटा वाजली आहे. अलीकडील मूल्यांकनांनुसार, चीनचा अण्वस्त्र शस्त्रागार (Nuclear Weapon) विस्तार हा अण्वस्त्रधारी राज्यांमधील सर्वात व्यापक आणि जलद आधुनिकीकरणाच्या प्रयत्नांपैकी एक आहे.
चीनच्या पीपल्स लिबरेशन आर्मी रॉकेट फोर्सने (PLARF) गेल्या पाच वर्षांत आपल्या अण्वस्त्र क्षमतांचा लक्षणीय विस्तार केला आहे. ज्यामुळे जागतिक सुरक्षा तज्ञांमध्ये धोक्याची घंटा वाजली आहे. अलीकडील मूल्यांकनांनुसार, चीनचा अण्वस्त्र शस्त्रागार (Nuclear Weapon) विस्तार हा अण्वस्त्रधारी राज्यांमधील सर्वात व्यापक आणि जलद आधुनिकीकरणाच्या प्रयत्नांपैकी एक आहे. अणु शास्त्रज्ञांच्या बुलेटिनने "चायनीज न्यूक्लियर वेपन्स, 2024" (China's Nuclear Weapon Stock) नावाचा तपशीलवार अहवाल प्रकाशित केला आहे. ज्याचे लेखक हॅन्स एम क्रिस्टनसेन, मॅट कोर्डा, एलियाना जॉन्स आणि मॅकेन्झी नाइट या तज्ञांनी लिहिले आहे. अहवालात चीनच्या विविध क्षेपणास्त्र प्रणालींचा अभूतपूर्व विकास आणि अतिरिक्त वॉरहेड्सच्या उत्पादनावर प्रकाश टाकण्यात आला आहे, ज्यामुळे त्याच्या आण्विक क्षमतेत भरीव वाढ झाली आहे.
क्षेपणास्त्र सायलो फील्डचा विकास
चीनच्या अलीकडील प्रगतीमध्ये आंतरखंडीय बॅलिस्टिक क्षेपणास्त्रे (ICBMs) साठी नवीन क्षेपणास्त्र सायलो फील्डचा विकास, द्रव-इंधन DF-5 ICBM साठी सायलोचा विस्तार आणि दुहेरी-सक्षम DF-26 इंटरमीडिएट-रेंज बॅलिस्टिक क्षेपणास्त्रे (IRBMs) वाढवणे यांचा समावेश आहे. शिवाय, PLA नौदल आता JL-3 पाणबुडी-लाँच्ड बॅलिस्टिक मिसाइल (SLBMs) चालवते जे टाइप 094 अणुशक्तीवर चालणाऱ्या बॅलिस्टिक मिसाईल पाणबुड्यांवर आहे. (हेही वाचा, World's Fastest Internet: चीनने लाँच केले जगातील सर्वात वेगवान इंटरनेट; अवघ्या एका सेकंदात डाउनलोड होतील 150 चित्रपट)
आण्विक विस्तारावर चीनचे मौन
आण्विक विस्तारावर चीनचे मौन कायम आहे. त्यातच तज्ञांनी चीनच्या आण्विक शस्त्रास्त्रे आणि सिद्धांताभोवती असलेल्या अपारदर्शकतेकडे लक्ष वेधले आहे. अंकित पांडा, एक आण्विक धोरण कार्यक्रम फेलो, असे सुचवितो की लष्करी पराक्रम वाढवण्याच्या प्रयत्नांसह आणि बदला घेण्याची क्षमता सुनिश्चित करण्यासाठी अनेक घटक चीनच्या आण्विक निर्मितीला कारणीभूत ठरू शकतात. यूएस स्ट्रॅटेजिक कमांडचे माजी कमांडर ॲडमिरल चार्ल्स रिचर्ड यांनी चीनच्या सामरिक शक्तीच्या विस्तारावर आश्चर्य व्यक्त केले आणि चीनने आण्विक क्षमतांमध्ये युनायटेड स्टेट्सबरोबर परिमाणात्मक आणि गुणात्मक समानतेचा पाठपुरावा करत असल्याचे सूचित केले. (हेही वाचा, North Korea कडून Ballistic Missile चा हल्ला झाल्याचा जपान ला संशय; Japan PM Fumio Kishida च्या कार्यालयाकडून पोस्ट शेअर)
चीनच्या मोठ्या प्रमाणात नवीन क्षेपणास्त्र सायलोचे बांधकाम आणि त्याच्या द्रव-इंधनयुक्त ICBM इन्व्हेंटरीच्या विस्तारामुळे त्याच्या आण्विक सैन्याची शांतता काळातील तयारी वाढवण्याच्या उद्देशाने त्याच्या लॉन्च-ऑन-चेतावणी पवित्रा आणि पूर्व चेतावणी काउंटरस्ट्राइक धोरणाबद्दल चिंता निर्माण झाली आहे. चीनच्या "प्रथम वापर नाही" धोरणावर वादविवाद कायम आहे, विश्लेषक चीनच्या आण्विक धोरण आणि घोषणात्मक धोरणावर त्याचा संभाव्य प्रभाव पाहत आहेत. वाढत्या तणावादरम्यान, विशेषत: तैवानच्या आक्रमणासारख्या परिस्थितींमध्ये अण्वस्त्रांच्या वापराबाबत चीनच्या हेतूंबद्दल प्रश्न निर्माण होतात. बुलेटिन ऑफ द ॲटॉमिक सायंटिस्ट्सचा अंदाज आहे की चीनच्या आण्विक शस्त्रागारात 438 ऑपरेशनल वॉरहेड्स समाविष्ट आहेत, अतिरिक्त 62 वॉरहेड्स ऑपरेशनल होण्याच्या प्रतीक्षेत आहेत, जे मागील वर्षाच्या पेंटॅगॉनच्या मूल्यांकनांचे प्रतिबिंबित करतात.