Online Scam | (Photo Credits: Archived, edited, symbolic images)

चारधाम यात्रेसाठी (Char Dham Yatra 2025) ऑफलाइन नोंदणी 28 एप्रिलपासून सुरू होईल. पर्यटन विभागाने 30 एप्रिलपासून सुरू होणाऱ्या चार धाम यात्रेसाठी 20 मार्चपासून आधार-आधारित ऑनलाइन नोंदणी सुरू केली होती. आतापर्यंत 18 लाखांहून अधिक यात्रेकरूंनी वेगवेगळ्या तारखांना नोंदणी केली आहे. यावेळी 60 टक्के नोंदणी ऑनलाइन केली जात आहे, तर 40 टक्के नोंदणी ऑफलाइन असतील. अशात आता चारधाम यात्रेकरू आणि पर्यटकांना लक्ष्य करून होणाऱ्या ऑनलाइन बुकिंग फसवणुकीबद्दल (Online Booking Scams) केंद्र सरकारने लोकांना सतर्क केले आहे. बनावट वेबसाइट्स, दिशाभूल करणाऱ्या सोशल मीडिया पेजेस, फेसबुक पोस्ट आणि गुगल सारख्या सर्च इंजिनवरील जाहिरातींद्वारे यात्रेसाठी बुकिंग करणाऱ्या लोकांची फसवणूक होत आहे.

केंद्रीय गृह मंत्रालयाच्या भारतीय सायबर गुन्हे समन्वय केंद्राने एका अलर्टमध्ये याबाबत माहिती दिली आहे. या फसवणुकीत, व्यावसायिक दिसणाऱ्या पण बनावट वेबसाइट, सोशल मीडिया प्रोफाइल आणि व्हॉट्सअॅप ग्रुप तयार करून विविध सेवांचा दावा केला जात आहे. यामध्ये केदारनाथसाठी हेलिकॉप्टर बुकिंग, चारधाम यात्रेकरूंसाठी गेस्ट हाऊस-हॉटेल बुकिंग, ऑनलाइन टॅक्सी आरक्षण, सुट्टीचे पॅकेज आणि धार्मिक पर्यटन यांचा समावेश आहे. या पोर्टलद्वारे पैसे भरल्यानंतर, जेव्हा त्यांना सेवा मिळत नाही, तेव्हा लोकांना कळते की त्यांची फसवणूक झाली आहे.

या घोटाळ्यांमुळे अनेकांनी आपली मेहनतीची कमाई गमावली आहे, आणि यामुळे सामान्य नागरिकांमध्ये सायबर सुरक्षेबाबत जागरूकता निर्माण करणे गरजेचे झाले आहे. I4C ने नमूद केले आहे की, हे घोटाळे विशेषतः धार्मिक प्रवासाच्या हंगामात, जसे की मे-जूनमधील चार धाम यात्रा किंवा इतर तीर्थक्षेत्रांच्या मोसमात, वाढतात. या काळात तीर्थयात्री आणि पर्यटक मोठ्या संख्येने प्रवासाची योजना आखतात, आणि जलद आणि स्वस्त सेवांच्या शोधात ते या फसव्या ऑफर्सना बळी पडतात.

(हेही वाचा: Mumbai Cybercrimes: वाढत्या सायबर गुन्ह्यांना रोखण्यासाठी मुंबई पोलिसांनी सुरु केली 24/7 'डिजिटल रक्षक' हेल्पलाइन सेवा; मदतीसाठी कॉल किंवा व्हॉट्सॲप करू शकाल, जाणून घ्या नंबर्स)

I4C ने नागरिकांना या घोटाळ्यांपासून संरक्षण करण्यासाठी खालील उपाय सुचवले आहेत:

  • कोणत्याही बुकिंगसाठी पेमेंट करण्यापूर्वी वेबसाइटची प्रामाणिकता तपासा.

  • गुगल, फेसबुक किंवा व्हॉट्सअ‍ॅपवरील प्रायोजित किंवा अज्ञात लिंक्सवर क्लिक करू नका. या लिंक्समागे फसव्या वेबसाइट्स असण्याची शक्यता असते.

  • बुकिंगसाठी फक्त सरकारी वेबसाइट्स किंवा विश्वासार्ह ट्रॅव्हल एजन्सींचा वापर करा. खोट्या ऑफर्सच्या आकर्षणाला बळी पडू नका.

  • जर तुम्हाला फसवणुकीचा संशय असेल, त्वरित राष्ट्रीय सायबर क्राइम रिपोर्टिंग पोर्टलवर (www.cybercrime.gov.in) तक्रार नोंदवा किंवा 1930 या हेल्पलाइनवर संपर्क साधा.

  • व्यावसायिक दिसणाऱ्या वेबसाइट्सवर आंधळा विश्वास ठेवू नका, आणि पेमेंट करण्यापूर्वी सेवेची खात्री करा. व्हॉट्सअ‍ॅप किंवा सोशल मीडियावरून बुकिंग करताना स्रोताची पडताळणी करा.

भारतात धार्मिक पर्यटन हा संस्कृतीचा अविभाज्य भाग आहे, आणि चार धाम यात्रा, केदारनाथ, सोमनाथ, काशी विश्वनाथ यासारखी तीर्थक्षेत्रे लाखो भाविकांना आकर्षित करतात. या घोटाळ्यांमुळे तीर्थयात्रींचा विश्वास डळमळला आहे, आणि त्यांना आपल्या प्रवासाच्या नियोजनात अधिक सावधगिरी बाळगावी लागत आहे. विशेषतः ग्रामीण भागातील आणि तंत्रज्ञानाशी कमी परिचित असलेल्या व्यक्ती या घोटाळ्यांना सहज बळी पडतात. I4C ने सुचवलेले उपाय, जसे की वेबसाइट्सची पडताळणी, अधिकृत पोर्टल्सचा वापर, आणि त्वरित तक्रार नोंदवणे, यामुळे नागरिकांना स्वतःचे संरक्षण करता येईल. याशिवाय, सरकारची बहुआयामी रणनीती सायबर गुन्हेगारांना आळा घालण्यासाठी प्रभावी ठरत आहे.