Mumbai Pune Expressway (Photo Credits: x/@CivilEngDis)

मुंबई-पुणे एक्सप्रेसवेवर (Mumbai Pune Expressway) असलेल्या भोर घाट भागात (Bhor Ghat Speed Limit) अवजड वाहनांसाठी वेगमर्यादा (Heavy Vehicle Speed Cap) लवकरच सुधारित केली जाऊ शकते. ही वेगमर्यादा वाढवण्याचा प्रस्ताव सध्या राज्य परिवहन विभाग (Transport Department Maharashtra) विचाराधीन आहे. राज्य अधिकारी ती सध्याच्या 40 किमी प्रतितास वरून 45 ते 50 किमी प्रतितास पर्यंत वाढवण्याच्या प्रस्तावावर सक्रियपणे विचार सुरु असल्याचे सांगितले जात आहे. वाहतूकदार आणि चालकांकडून सध्याची मर्यादा अव्यवहार्य आणि असुरक्षित असल्याचा दावा करणाऱ्या वाढत्या दबावानंतर हे पाऊल उचलले गेले आहे.

सध्याची वेगमर्यादा 'अवैज्ञानिक" आणि 'अव्यवहारी' ?

राज्य परिवहन विभाग भोर घाटात अवजड वाहन वेगमर्यादा वाढविण्यासासंदर्भात करत असलेला विभाग, ट्रान्सपोर्टर्स आणि चालकांच्या तक्रारीनंतर करण्यात येत आहे. त्यांनी सध्याची वेगमर्यादा 'अवैज्ञानिक" आणि 'अव्यवहारी' असल्याचे म्हटले आहे. लोनावळा (पुणे जिल्हा) ते खोपोली (रायगड जिल्हा) दरम्यानचा सुमारे 10 किमीचा घाट विभाग हा मुंबई-पुणे द्रुतगती मार्गाचा महत्त्वाचा भाग आहे, आणि येथे उतार असल्यामुळे ट्रक, बससारख्या अवजड वाहनांसाठी चालवणे अधिक कठीण जाते. (हेही वाचा, Thane: ठाणेकरांनो लक्ष द्या! ठाणे-घोडबंदर मुख्य रस्त्यावर जड वाहनांसाठी 14 जुलैपर्यंत प्रवेश आणि निर्गमन बंद; जाणून घ्या पर्यायी मार्ग)

जड वाहनांना ताशी 40 किमीपर्यंत मर्यादित

एका वरिष्ठ अधिकाऱ्याने चालू असलेल्या चर्चेला दुजोरा दिला. आम्ही घाट विभागात जड वाहनांसाठी वेगमर्यादा सुधारण्याच्या प्रस्तावाचा आढावा घेत आहोत. लवकरच निर्णय घेतला जाण्याची शक्यता आहे, असे अधिकाऱ्याने सांगितले. या मार्गावर गाड्यांना ताशी 60 किमी वेगाने चालविण्यास परवानगी आहे, तर जड वाहनांना ताशी 40 किमीपर्यंत मर्यादित ठेवण्यात आले आहे, ही मर्यादा राखणे कठीण आणि संभाव्यतः धोकादायक असल्याचे वाहतूकदारांचे म्हणणे आहे.

वाहतूक कोंडीचा धोका वाढतो?

सुमारे 95 किमीच्या उर्वरित एक्सप्रेसवेवर, हलक्या वाहनांसाठी ताशी 100 किमी आणि जड वाहनांसाठी ताशी 80 किमी वेगमर्यादा आहे. भोर घाट विभागात फक्त 40 किमी वेगमर्यादा राखल्याने ब्रेकचा जास्त वापर होतो, ज्यामुळे ब्रेक फेल होण्याचा, यांत्रिक झीज होण्याचा आणि वाहतूक कोंडीचा धोका वाढतो, असा चालकांचा दावा आहे.

बस ऑपरेटर्स असोसिएशनच्या एका सदस्याने फ्री प्रेस जर्नलला दिलेल्या प्रतिक्रियेनुसार, प्रतितास 40 किमी वेगमर्यादा अवास्तव आहे, असे बस ऑपरेटर्स असोसिएशनच्या सदस्याने सांगितले. पहिल्या गीअरमध्ये, वाहन 25 ते 28 किमी प्रतितास वेगाने रेंगाळते. दुसऱ्या गीअरमध्ये, ते स्वाभाविकपणे 45 ते 47 किमी प्रतितास वेगाने चालते. जर चालकांनी 40 किमी वेगाने चालविले तर त्यामुळे यांत्रिक ताण येतो; जर त्यांनी ती ओलांडली तर त्यांना दंड आकारला जातो.

स्पीड-डिटेक्शन कॅमेरे वापरणाऱ्या इंटेलिजेंट ट्रॅफिक मॅनेजमेंट सिस्टीम (ITMS) लाँच झाल्यापासून, वाहतूकदारांचे म्हणणे आहे की मर्यादेपेक्षा थोडे जास्त वेगाने जाणाऱ्या चालकांना मोठ्या प्रमाणात ई-चलान दिले जातात - सहसा 43 ते 50 किमी प्रतितास दरम्यान. पहिल्यांदाच उल्लंघन केल्यास 2000 रुपये दंड आकारला जातो, तर वारंवार उल्लंघन केल्यास अधिक दंड आकारला जातो.

 

मुंबई-पुणे एक्सप्रेसवे 2002 मध्ये उद्घाटन झालेला आणि यशवंतराव चव्हाण यांच्या नावाने नाव देण्यात आलेला सहा पदरी आधुनिक महामार्ग असूनही, मुंबई-पुणे द्रुतगती मार्गावर वारंवार अपघात होत आहेत. अधिकृत आकडेवारीनुसार 2024 मध्येच 191 अपघात झाले, त्यापैकी बरेच अपघात भोर घाटाच्या पट्ट्यावर झाले.