Robotic Skin | Representative Image (Photo: Pexels/ANI)

Robotics Innovation: कॅम्ब्रिज विद्यापीठ आणि युनिव्हर्सिटी कॉलेज लंडन (UCL) येथील संशोधकांनी एक नवे, कमी किमतीचे आणि लवचिक रोबोटिक स्किन (Robotic Skin) विकसित केले आहे, ज्यामुळे यंत्रमानवांना मानवी स्पर्शासारखा अनुभव मिळणार आहे. जेलसारख्या साहित्यापासून बनवलेले हे स्किन संपूर्ण रोबोटिक हाताला एक बुद्धिमान सेन्सरमध्ये (Human-Like Robots) रूपांतरित करते, जो एकाच वेळी दाब, तापमान आणि वेदना ओळखू शकतो.

मानवी त्वचेच्या कार्यक्षमतेशी अधिक साम्य

पारंपरिक रोबोटिक स्किनमध्ये वेगवेगळ्या सेन्सरचा पॅचवर्क वापरला जातो, परंतु या नव्या साहित्यामुळे पूर्ण पृष्ठभाग सेन्सरप्रमाणे काम करतो. हे एकाच वेळी अनेक संपर्क बिंदूंना ओळखू शकते, ज्यामुळे मानवी त्वचेच्या कार्यक्षमतेशी ते अधिक साम्य ठेवते. संशोधकांच्या मते, या जेलसारख्या साहित्याला सहज वितळवून आणि कोणत्याही जटिल आकारात रूपांतरित करता येते, ज्यामुळे ते सहजपणे तयार करता येते. (हेही वाचा, Indian Business Leaders Decision Making Survey: 87% भारतीय बिझनेस लीडर्स आता निर्णय घेण्याची जबाबदारी रोबोट्स वर सोडणार - अभ्यासातून समोर आला निष्कर्ष)

कॅम्ब्रिजच्या डॉ. डेव्हिड हार्डमन यांनी सांगितले की, ही तंत्रज्ञान भौतिक संवेदना ओळखून त्यावर प्रक्रिया करते, जे यंत्रमानवांना वास्तविक जगाशी अधिक नैसर्गिकरित्या संवाद साधण्यास मदत करते. आम्हाला असे एक समाधान तयार करायचे होते जे एका साहित्याद्वारे अनेक प्रकारचे स्पर्श ओळखू शकेल. त्यांनी स्पष्ट केले की सध्या वापरल्या जाणाऱ्या अनेक स्किन्समध्ये विविध प्रकारच्या टचसाठी वेगवेगळे सेन्सर लागतात, जे बनवायला जटिल आणि नाजूक असतात.

अनेक बिंदूंवरील स्पर्श ओळखण्यास सक्षम

नवीन स्किनमध्ये 860,000 हून अधिक मायक्रो पाथवे आहेत, जे त्याला हलकासा टॅप, उष्णतेतील बदल, धारदार वस्तूचा संपर्क किंवा एकाच वेळी अनेक बिंदूंवरील स्पर्श ओळखण्यास सक्षम बनवतात. मशीन लर्निंग तंत्रज्ञानाच्या साहाय्याने या स्किनला कोणते पाथवे महत्त्वाचे आहेत हे शिकवण्यात आले आहे, ज्यामुळे ते अधिक कार्यक्षमपणे संपर्क ओळखू शकते.

यूसीएलचे सहसंशोधक डॉ. थॉमस जॉर्ज थुरुथेल यांनी सांगितले की, हे साहित्य स्वस्त, टिकाऊ असून औद्योगिक वापरासाठी योग्य आहे. त्यांनी सांगितले, आम्ही या स्किनच्या टिकाऊपणामध्ये सुधारणा करणार असून, त्याचे प्रत्यक्ष रोबोटिक कामांमध्ये परीक्षण करणार आहोत. ही संशोधनात्मक कामगिरी Science Robotics या जर्नलमध्ये प्रकाशित झाली आहे. भविष्यात या स्किनचा वापर कृत्रिम हात, मानवीय यंत्रमानव, ऑटोमोबाईल्स किंवा आपत्ती निवारण यासारख्या विविध क्षेत्रांत होऊ शकतो.

इतर विद्यमान तंत्रज्ञानांप्रमाणेच, ज्यामध्ये सेन्सरमधील सिग्नल्समध्ये हस्तक्षेप होतो किंवा साहित्य सहजपणे खराब होते, त्याच्या तुलनेत हे नवीन स्किन अधिक मजबूत आणि विश्वासार्ह आहे. हे संशोधन मानवी आणि यांत्रिक स्पर्श यामधील दरी कमी करत आहे आणि विविध उद्योगांसाठी नवे दालन उघडते आहे.