Hair Loss, Baldness vs. Alopecia: अलोपेसिया आणि केस गळणे, टक्कल पडणे यांमध्ये फरक काय? त्याचे प्रकार आणि उपचार यांबातब घ्या जाणून

Hair Loss Cause And Remedy: केस गळणे ही जगभरातील लाखो लोकांवर परिणाम करणारी एक सामान्य समस्या आहे. जी बहुधा अनुवांशिकता, संप्रेरक, तणाव किंवा आरोग्याच्या स्थितीमुळे होते. दररोज 50-100 केस गळणे हे सामान्य असले तरी, लक्षात येण्याजोगे पातळ होणे किंवा टक्कल पडणे (Baldness) हे अलोपेसिया (Alopecia) सारख्या समस्या असल्याचे लक्षण असू शकते. सामान्य केस गळणे आणि अलोपेसिया यांच्यातील फरक, त्यांची कारणे, प्रकार आणि उपचार याबद्दल तुम्हाला काय माहित असणे आवश्यक आहे ते येथे आहे.

अलोपेसिया आणि केस गळणेः मुख्य फरक

• केस गळणेः अनुवांशिकता, संप्रेरकातील बदल, तणाव, पोषणविषयक कमतरता किंवा केमोथेरपीसारख्या वैद्यकीय उपचारांसारख्या घटकांमुळे केसांचे प्रमाण किंवा घनता कमी होण्याचा प्रकार म्हणून ओळखला जातो. जो तात्पुरता किंवा कायमस्वरूपी असू शकतो.
• अलोपेसिया: केस गळण्याच्या विविध प्रकारांचे वर्णन करणारी एक विशिष्ट वैद्यकीय संज्ञा म्हणजे अलोपेसिया होय. यात अलोपेसिया (हेही वाचा, Premature Hair Loss Prevention: अकाली केस गळणे आणि टक्कल पडणे टाळण्यासाठी काय करावे?)
• एरिटा सारख्या स्वयंप्रतिकार परिस्थितींचा समावेश होतो, जिथे रोगप्रतिकारक शक्ती केसांच्या मुळांवर वर हल्ला करते, ज्यामुळे केस गळतात आणि अलोपेसियाचे व्रण होतात, ज्यामुळे मुळे कायमची खराब होतात.

अलोपेसिया कशामुळे होतो?

अलोपेसिया प्रामुख्याने तेव्हा होतो जेव्हा रोगप्रतिकारक शक्ती केसांच्या मुळांवर वर हल्ला करते. अलोपेसिया एरियाटा हा सर्वात सामान्य प्रकार टक्कल पडणे किंवा तत्सम  ठिपक्यांना कारणीभूत ठरतो. म्हणजेच डोक्याचे केस अशा पद्धतीने गळतात ज्यामध्ये केस पुंजक्यांनी गळतात आणि डोक्याला डागेडवंगे दिसतात. पाहणाऱ्याला डोक्याला डाग पडलेत असे वाटते. (हेही वाचा, Buldhana Hair Loss: टक्कल व्हायरस लग्नास अडथळा, तरुणाईचे विवाह रखडले; केस गळणे, टक्कल पडणे समस्येने गावकरी हैराण)

• थायरॉईड रोगासारखे स्वयंप्रतिकार विकार.
• अनुवांशिक पूर्वस्थिती.
• हार्मोनल असंतुलन
• तणाव किंवा आघात.
• केमोथेरपी किंवा टाळूचे संक्रमण यासारखे वैद्यकीय उपचार.

अलोपेसियायाचे प्रकार

• अलोपेसिया एरिटाः टाळूवर किंवा शरीरावर हलके टक्कल ठिपके निर्माण करते, बहुतेकदा संपूर्ण केस गळणे (अलोपेसिया टोटलिस) किंवा सार्वत्रिक केस गळणे (अलोपेसिया युनिव्हर्सलिस).
• अँड्रोजेनेटिक अलोपेसियाः पुरुष किंवा स्त्री पॅटर्न टक्कल पडणे म्हणून ओळखला जाणारा हा आजार अनुवंशशास्त्र आणि संप्रेरकांद्वारे प्रभावित होतो. पुरुषांना केसांची गळती जाणवते, तर महिलांना केस पातळ होताना दिसतात.
• टेलोजेन एफ्लुवियमः तणाव, आजारपण किंवा संप्रेरकातील बदलांमुळे अचानक केस गळतात.
• एनाजेन एफ्लुवियमः केमोथेरपीसारख्या वैद्यकीय उपचारांमुळे गंभीर केस गळणे, उपचार थांबवल्यानंतर अनेकदा उलट करता येते.
• व्रणयुक्त अलोपेसिया: जळजळीमुळे कायमस्वरूपी केस गळणे केसांची मुळे नष्ट करते, त्या जागी व्रण ऊती येते.

अलोपेसियाच्या उपचारांचे पर्याय

अलोपेसियाचा कोणताही कायमस्वरूपी इलाज नसला तरी, अनेक उपचारांचा उद्देश लक्षणे नियंत्रित करणे आणि केसांची पुन्हा वाढ करण्यास प्रोत्साहित करणे हा आहेः

• कॉर्टिकोस्टिरॉईड्सः अलोपेसिया एरियटावर उपचार करण्यासाठी दाहक-विरोधी औषधे वापरली जातात किंवा इंजेक्शनद्वारे दिली जातात.
• मिनोक्सिडिल (रोगाइन) एफ. डी. ए. ने केसांच्या पुन्हा वाढीस प्रोत्साहन देत, पुरुष आणि महिलांतील पॅटर्न टक्कल पडण्यासाठी स्थानिक उपचारांना मान्यता दिली.
• फोटोथेरपीः केसांच्या मुळांना सुरक्षीत करण्यासाठी हलकी थेरपी.
• टॉपिकल इम्युनोथेरपीः डायफेनसाइप्रोन (डीपीसीपी) सारख्या रसायनांचा वापर केसांच्या वाढीस उत्तेजन देणारी एलर्जीची प्रतिक्रिया निर्माण करण्यासाठी केला जातो.
• प्लेटलेट-रिच प्लाझ्मा (पीआरपी) केसांच्या मुळांना सक्रिय करण्यासाठी रुग्णाच्या प्लाझ्माचे टाळूमध्ये इंजेक्शन देणे.

अलोपेशिया व्यवस्थापनासाठी आहार आणि टिप्स

आवश्यक पोषक तत्वांनी समृद्ध असलेला आहार केसांचे आरोग्य आणि पुन्हा वाढण्यास मदत करू शकतोः

• अ जीवनसत्वः मशांचे तेल (फिश ऑईल), गाजर, यकृत आणि भोपळ्यामध्ये आढळते.
• जीवनसत्व डीः स्त्रोतांमध्ये चरबीयुक्त मासे, दूध आणि अंडी यांचा समावेश होतो.
• झिंकः ऑयस्टर, गोमांस, बदाम आणि भोपळ्याच्या बियांमध्ये उपलब्ध आहे.
• टीपः तृणधान्याचे अति सेवन टाळा, ज्यामुळे झिंकचे शोषण रोखता येऊ शकते.

सामान्य केस गळतीवर उपचार

एलोपेसिया मुळे न झालेल्या केस गळतीसाठी, मूळ कारणाकडे लक्ष देणे महत्त्वाचे आहेः

• संप्रेरक असंतुलनः संप्रेरक प्रतिस्थापन उपचारपद्धतीने उपचार केले जातात.
• पोषणविषयक कमतरता-आहारातील बदल किंवा पूरक आहाराद्वारे व्यवस्थापित केल्या जातात.
• वैद्यकीय परिस्थिती किंवा उपचारः औषधे किंवा उपचार योजना समायोजित केल्याने मदत होऊ शकते.
• टाळूचे संसर्गः बुरशीविरोधी औषधे किंवा स्थानिक स्टिरॉइड्स वापरून उपचार केले जातात.
• तणावाशी संबंधित केस गळणेः तणाव व्यवस्थापन तंत्रे गळती कमी करू शकतात.

दरम्यान, योग्य उपचार शोधण्यासाठी एलोपेसिया आणि केस गळणे यातील फरक समजून घेणे आवश्यक आहे. अलोपेसियासाठी वैद्यकीय हस्तक्षेपाची आवश्यकता असते, तर जीवनशैलीतील समायोजन आणि लक्ष्यित उपचारांमुळे सामान्य केस गळती रोखताना फायदा होऊ शकतो. सतत किंवा तीव्र केस गळतीसाठी, कृती निश्चित करण्यासाठी आरोग्यसेवा व्यावसायिकांचा सल्ला घ्या.

(Social media brings you the latest breaking news, viral news from the world of social media including Twitter, Instagram and YouTube. The above post is embedded directly from the user's social media account. This body of content has not been edited or may not be edited by Latestly staff. Opinions appearing on social media posts and the facts do not reflect the opinions of Latestly, and Latestly assumes no responsibility for the same.)