COVID-19 Booster Dose Can Do More Harm: कोविड-19 बूस्टर डोस यावेळी चांगल्यापेक्षा जास्त नुकसान करू शकतो, एम्सच्या डॉक्टराचा दावा; काही तज्ञ असहमत

COVID-19 Booster Dose Can Do More Harm: कोविड-19 प्रकरणांमध्ये नुकत्याच झालेल्या वाढीच्या पार्श्वभूमीवर, अनेक तज्ञ लोकांना जास्तीत जास्त खबरदारी घेण्याचा आणि बूस्टर डोस (Booster Dose) घेण्याचा सल्ला देत असले तरी, एम्सचे डॉक्टर डॉ. संजय राय (Dr. Sanjay Rai) यांचे मत आहे की, कोविड लसीचा बूस्टर डोस यावेळी चांगल्यापेक्षा जास्त नुकसान करू शकतो. गेल्या 24 तासांत 10,753 नवीन रुग्णांची नोंद झाली आहे. त्याचवेळी, राष्ट्रीय राजधानीतही कोविड प्रकरणे 1,500 च्या पुढे गेली आहेत. याशिवाय संसर्गाचे प्रमाणही 33 टक्क्यांवर पोहोचले आहे.

कोरोनाच्या वाढत्या प्रकरणांच्या पार्श्वभूमीवर, अनेक तज्ञ आणि डॉक्टर लोकांना जास्तीत जास्त खबरदारी घेण्याचा सल्ला देत आहेत आणि ज्यांनी बूस्टर डोस घेतलेला नाही त्यांना ते घेण्यास सांगत आहेत. मात्र, दिल्लीच्या एम्स हॉस्पिटलमधील कम्युनिटी मेडिसिनचे प्राध्यापक डॉ संजय राय यांनी म्हटलं आहे की, यावेळी लसीचा बूस्टर डोस चांगल्यापेक्षा जास्त नुकसान करू शकतो. (हेही वाचा - India COVID-19 Update: भारतात कोरोनाचा कहर; गेल्या 24 तासात 9,111 नवे रुग्ण, सक्रिय रुग्णांची संख्या 60 हजार पार)

एएनआयशी बोलताना डॉ संजय म्हणाले, "आरएनए विषाणूमधील उत्परिवर्तनामुळे प्रकरणे वाढत-कमी होत राहतील. ही परिस्थिती आगामी काळातही अशीच राहील. याबद्दल घाबरण्याची गरज नाही. ज्या लोकांना नवीन प्रकारांचा संसर्ग होईल त्यांच्यात नवीन प्रतिकारशक्ती निर्माण होईल. पण हे सर्व असूनही, अधिक महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे तीव्रता, हॉस्पिटलायझेशन किंवा मृत्यूचे प्रमाण वाढत आहे का? हे महत्त्वाचं आहे.

डॉ संजय यांनी पुढे सांगितलं की, सध्या देशातील जवळपास सर्व लोकांना संसर्ग झाला आहे, त्यानंतर त्यांच्यामध्ये नैसर्गिक प्रतिकारशक्ती निर्माण झाली आहे. लसीपेक्षा कोणत्याही विषाणूपासून संरक्षण करण्यासाठी हे अधिक प्रभावी आहे. तसेच, आम्ही लसीसह कोणतेही नवीन जाळे थांबवू शकत नाही, यामुळे केवळ मृत्यू आणि तीव्रता कमी होते. संसर्ग टाळण्यासाठी अधिक स्टिरॉइड्स दिल्याने तुम्हाला चांगल्यापेक्षा जास्त नुकसान होऊ शकते.

अनेक संशोधनातून असे दिसून आले आहे की, जर तुम्हाला एकदा कोरोनाव्हायरसची लागण झाली असेल तर तुमची नैसर्गिक प्रतिकारशक्ती विकसित झाली आहे. त्यामुळे तुमचा दीर्घकाळ मृत्यू आणि तीव्रतेपासून संरक्षण झाले आहे. सध्या कोरोना आणि इन्फ्लूएन्झा दोन्ही लोकांना संक्रमित करत आहेत. इन्फ्लूएंझा हा एक विषाणूजन्य संसर्ग आहे जो दरवर्षी येतो आणि ऋतूनुसार लोकांना संक्रमित करतो, असंही डॉक्टर संजय यांनी यावेळी सांगितलं.

दरम्यान, डॉ संजय राय म्हणाले की, लसीचा बूस्टर डोस किती प्रभावी असेल? याबाबत कोणतेही संशोधन समोर आलेले नाही. केवळ शक्यतांच्या आधारे आम्ही असे म्हणू शकत नाही की यावेळी बूस्टर डोस लोकांसाठी फायदेशीर ठरेल. गेल्या काही महिन्यांत आपण पाहिलं आहे की चीन, जपान, दक्षिण कोरिया सारख्या देशांमध्ये कोरोनाचा संसर्ग झपाट्याने वाढला आहे.

या सर्व देशांमध्ये मोठ्या प्रमाणावर लसीकरण करण्यात आले आहे, जपानला लसीचे 4 डोस मिळाले आहेत, तरीही तेथे पुन्हा एकदा कोरोनाचा संसर्ग खूप वेगाने पसरत आहे. या देशांमध्ये लसीकरणानंतरही कोविड-19 झपाट्याने पसरला. नैसर्गिक संसर्गानंतर तुम्हाला जे संरक्षण मिळते ते लस घेतल्यानंतरही मिळत नाही, परंतु जर एखाद्या व्यक्तीला अद्याप संसर्ग झाला नसेल, तर त्याला लस घेणे आवश्यक असल्याचंही डॉ. संजय यांनी सांगितलं.

तुम्हाला आधीच संसर्ग झाल्यास बूस्टर डोस किती प्रभावी ठरेल यावर कोणतेही संशोधन झालेले नाही. आणि जर हा नवीन प्रकार तुम्हाला नैसर्गिक प्रतिकारशक्तीला बायपास करून संक्रमित करत असेल, तर ते लसीला देखील बायपास करून तुम्हाला संक्रमित करू शकते, असंही यावेळी डॉ. संजय यांनी सांगितलं.

जर आपण चाचणी करत राहिलो, तर प्रकरणेही वाढतच जातील. परंतु, रुग्णालयात दाखल करणे, मृत्यू आणि तीव्रता वाढू नये हे सर्वात महत्त्वाचे आहे. तसेच ज्यांना संसर्ग झाला आहे त्यांनी मास्क घालणे आवश्यक आहे, जर ते घराबाहेर पडत असतील तर त्यांनी गर्दीच्या ठिकाणी जाणं टाळावं. त्यांनी स्वत:ला घरीच क्वारंटाईन करावं, असा महत्त्वाचा सल्लाही डॉ. संजय यांनी दिली आहे.