Baba Amte Death Anniversary: बाबा आमटे हे एक थोर समाजसेवक, जाणून घ्या त्यांच्या विषयी माहिती

भारतातील अनेक समाजसेवकांनी आपल्या देशाला अभूतपूर्व योगदानाने दिले आहे. यातील एक प्रमुख नाव म्हणजे बाबा आमटे. बाबा आमटे (Baba Amte) यांनी कुष्ठरुग्णांसाठी केलेल्या सेवांमुळे त्यांना देशातील एक प्रतिष्ठित आणि प्रतिष्ठित समाजसेवक म्हणून नावलौकिक मिळाला आहे. त्यांनी कुष्ठरुग्णांसाठी अनेक आक्षम आणि समुदाय स्थापन केले. याशिवाय वन्यजीव संरक्षण, नर्मदा बचाव आंदोलन यासह अनेक सामाजिक कार्यात त्यांनी आपला सहभाग नोंदवला होता. त्यांच्या कार्यशैलीमुळे, जीवनाचे तत्वज्ञान आणि सेवेमुळे त्यांना आधुनिक गांधी असेही संबोधले जात असे. आज 9 फेब्रुवारीला देश त्यांच्या योगदानाचे स्मरण करत आहे. बाबा आमटे यांनी त्यांच्या आयुष्यात कोणताही साधा सेवेचा मार्ग अवलंबला नव्हता. एक काळ असा होता की कुष्ठरोग हा असाध्य रोग होता आणि त्यावर इलाज नव्हता, अशा परिस्थितीत कुष्ठरोग हा संसर्गजन्य आजार मानून रुग्णाला घरातून आणि समाजातून हाकलून दिले जात असे. अशा रुग्णांच्या सेवेसाठी बाबा आमटे यांनी पुढाकार घेऊन अनेक आश्रम उघडले. यापैकी महाराष्ट्रातील चंद्रपूरचे आनंदवन हे सर्वात प्रसिद्ध आहे.

घरच्या सुबत्तेमुळे त्यांचे बालपण गेले सुखात 

बाबा आमटे यांचे पूर्ण नाव मुरलीधर देविदास आमटे होते. त्यांचा जन्म 26 डिसेंबर 1914 रोजी महाराष्ट्रातील वर्धा येथील हिंगणघाट गावात एका जमीनदार कुटुंबात झाला. त्यांचे वडील देविदास हरबाजी आमटे हे लेखपाल होते. मुरलीधर आमटे यांचे बालपण त्यांच्या वडिलांच्या जमीनदारीत एखाद्या राजपुत्रासारखे गेले.

चित्रपट आणि कार ड्रायव्हिंगची आवड

बाबा आमटे यांना लहानपणापासून समाजसेवा हा गुण जडलेला होता. त्यानां वेगवान गाड्या चालवण्याचा आणि हॉलिवूड चित्रपट पाहण्याची आवड होती आणि इंग्रजी चित्रपटाचे उत्कृष्ट परीक्षण लिहत असे. ग्रेटा गार्बो आणि नोर्मा शेअरर यासारख्या कलावंतांशी त्यांचा पत्रव्यवहार होता. यासोबतच त्यांनी एमए एलएलबीपर्यंतचे शिक्षणही घेतले आहे. आणि त्याने बरेच दिवस वकिलीही केली. (हे ही वाचा

वैयक्तिक जीवन

एकदा एका लग्नाला नागपूरला गेले असताना, त्यांनी साधना यांना पाहिले आणि त्यांचे मनोमन प्रेम बसले. पण त्यांच्या साधूसारख्या अवताराकडे बघून साधनाताईंच्या घरच्यांनी त्यांची निर्भत्सना केली. पण साधनाताईंनाही बाबा आवडले. मग त्यांना घरच्या विरोधाला पत्करून लग्न करण्याचे ठरविले.  लग्नानंतरही बाबांना आयुष्याचे ध्येय सापडत नव्हते. एके दिवशी त्यांनी एक कुष्ठरोगी माणूस पाहिला. हातपाय झडलेले, भर पावसात भिजत असलेला तो माणून पाहिला आणि ते भयंकर घाबरले. पण तोच त्यांच्या आयुष्यातील टर्निंग पॉईंट ठरला. पुन्हा परतून त्यांनी त्या माणसाची सेवा केली. पण तो जगला नाही. पुढचे सहा महिने उलघालीत गेलेल्या बाबांनी अखेर कुष्ठरोग्यांसाठी काम करण्याचे ठरविले आणि पत्नी साधनानेही त्यांना या निर्णयात साथ दिली. त्यानंतर मग त्यांनी आनंदवन उभारले.

पहिला बदल कसा झाला?

1942 मध्ये, मुरलीधर बाबा आमटे यांनी भारत छोडो आंदोलनात सहभागी झालेल्या स्वातंत्र्य चळवळीतील भारतीय नेत्यांसाठी बचाव वकील म्हणून काम केले. यादरम्यान त्यांना महात्मा गांधींच्या सेवेत काही काळ घालवण्याची संधी मिळाली, त्यानंतर ते गांधींचे अनुयायी झाले. गांधीजी आणि विनोबा भावे यांचा त्यांच्यावर खूप प्रभाव होता. गांधीजींनी त्यांचे नाव अभय साधक ठेवले.

गांधीजींच्या प्रभावाखाली बाबा आमटे यांनी खादी स्वीकारली आणि संपूर्ण देशाचा दौरा केला. देशातील गरिबी आणि गरिबांवर होत असलेला अन्याय पाहून त्यांना खूप हळहळ वाटली. पण खरा बदल अजून व्हायचा होता. खुद्द बाबा आमटे यांच्याच शब्दात (त्यांच्या उल्लेख त्यांच्या आनंदवन वेबसाईटवरही आहे.) “मी कधीही कशाचीही भीती बाळगली नाही, भारतीय स्त्रीच्या रक्षणासाठी मी मोठ्यांशी लढलो. गांधीजींनी मला अभय साधक म्हटले.

संस्था

बाबा आमटेंनी 1949 सालामध्ये महारोगी सेवा समितीची स्थापना केली. तसेच कुष्ठरोग्यांसाठी खालील संस्था स्थापन केल्या.

1) आनंदवन – वरोरा (चंद्रपूर)

2) सोमनाथ प्रकल्प – मूल (चंद्रपूर)

3) अशोकवन – नागपूर

4) लोकबिरादरी प्रकल्प – हेमलकसा

साहित्य

‘ज्वाला आणि फुले’ हा कवितासंग्रह आहे.

‘उज्ज्वल उद्यासाठी’, ‘माती जागवील त्याला मत’

पुरस्कार

बाबा आमटे यांना त्यांच्या केलेल्या सामाजिक कार्याबद्दल अनेक मानसन्मान मिळाले आहे. पद्मश्री, पद्मविभूषण, गांधी शांतता पारितोषिक, रॅमन मगसेसे पुरस्कार असे अनेक पुरस्कार मिळाले.

बाबा आमटे म्हणाले की, कुष्ठरुग्णांना खरी मदत तेव्हाच शक्य होईल, जेव्हा समाजाची मानसिक कुष्ठरोगापासून मुक्तता होईल आणि या आजाराविषयीची अनावश्यक भीती नाहीशी होईल. हा संसर्गजन्य आजार नाही हे सिद्ध करण्यासाठी बाबा आमटे यांनी स्वतः बॅसिली बॅक्टेरियाचे इंजेक्शन घेतले होते. त्यावेळी कुष्ठरोग हा सामाजिक कलंक म्हणून पाहिला जात असे. मात्र यासोबत बाबा आमटे यांनी कुष्ठरुग्णांच्या सेवेसाठी सर्वतोपरी प्रयत्न केले.