Nobel Prize 2024 in Medicine: मायक्रो आरएनएच्या अभूतपूर्व शोधासाठी व्हिक्टर एम्ब्रोस आणि गॅरी रुवकुन यांना वैद्यकशास्त्रातील नोबेल पुरस्कार
मायक्रो आरएनएचा शोध लावल्याबद्दल आणि जनुक नियमनातील त्याच्या महत्त्वपूर्ण भूमिकेसाठी व्हिक्टर एम्ब्रोस आणि गॅरी रुवकुन यांना शरीरविज्ञान किंवा वैद्यकशास्त्रातील 2024 चा नोबेल पुरस्कार प्रदान करण्याबाबत घोषणा झाली आहे.
मायक्रो आरएनएचा (microRNA discovery) अभूतपूर्व शोध लावल्याबद्दल आणि ट्रान्सक्रिप्शनल जीन रेग्युलेशनमध्ये महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावल्याबद्दल व्हिक्टर एम्ब्रोस (Victor Ambros) आणि गॅरी रुवकुन (Gary Ruvkun) यांना 2024 चा फिजिओलॉजी, मेडिसिनमधील नोबेल पुरस्कार (Nobel Prize 2024) प्रदान करण्यात आला आहे. जनुक कृती कसे नियंत्रित केले जातात हे नियंत्रित करणारे एक प्रमुख तत्त्व उघड केल्याबद्दल या वर्षीचे नोबेल या दोन शास्त्रज्ञांना सन्मानित करते. अॅम्ब्रोस आणि रुवकुन यांच्या अग्रगण्य संशोधनात सूक्ष्म आरएनए हा लहान आर. एन. ए. रेणूंचा एक नवीन वर्ग ओळखला गेला जो जनुक अभिव्यक्ती नियंत्रित करण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतो. नोबेल समितीच्या अधिकृत निवेदनात म्हटले आहे की, त्यांच्या शोधामुळे मानवांसह बहुकोशिक सजीवांवर खोल परिणामासह जनुके कशी नियंत्रित केली जातात हे समजून घेण्यासाठी एक "पूर्णपणे नवीन आयाम" उघडला आहे.
व्हिक्टर एम्ब्रोस आणि गॅरी रुवकुन यांचे कार्य
दोन्ही शास्त्रज्ञांच्या त्यांच्या कार्याने हे दाखवून दिले की सूक्ष्म आरएनए, जे आकाराने लहान आहेत परंतु कार्यात शक्तिशाली आहेत. ते जीव कसे विकसित होतात आणि कार्य करतात यासाठी मूलभूत आहेत. आता हे ज्ञात झाले आहे की, मानवी जीनोममध्ये 1,000 हून अधिक सूक्ष्म आर. एन. ए. असतात, जे विविध पेशीय प्रक्रियांवर प्रभाव टाकतात आणि विकास आणि रोगामध्ये महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात. या शोधामुळे आण्विक जीवशास्त्राच्या क्षेत्रात बदल झाला आहे आणि अनुवंशशास्त्र, औषध आणि जैवतंत्रज्ञानातील पुढील संशोधनासाठी पायाभरणी झाली आहे.
व्हिक्टर एम्ब्रोस आणि गॅरी रुवकुन यांच्या या अभूतपूर्व शोधामुळे औषध आणि अनुवंशशास्त्र या क्षेत्रांवर निःसंशयपणे कायमस्वरूपी परिणाम होईल, ज्यामुळे जनुक नियमन यंत्रणेबद्दल नवीन अंतर्दृष्टी मिळेल आणि भविष्यातील उपचारात्मक अनुप्रयोगांसाठी संभाव्य मार्ग उपलब्ध होतील.
विज्ञान, साहित्य आणि मानवतावादी प्रयत्नांमधील कामगिरीचे शिखर मानल्या जाणाऱ्या नोबेल पुरस्कारांची घोषणा यावर्षी 7 ते 14 ऑक्टोबर दरम्यान केली जाईल. शरीरविज्ञान किंवा वैद्यकशास्त्रातील नोबेल पारितोषिक, जे पारंपरिकरित्या जाहीर केले जाणारे पहिले पारितोषिक आहे. जे 1 कोटी 10 लाख स्वीडिश मुकुटांच्या बक्षीसासह येते. रसायनशास्त्र, भौतिकशास्त्र, साहित्य आणि नोबेल शांतता पुरस्कार यासह उर्वरित नोबेल श्रेणी येत्या काही दिवसांत जाहीर केल्या जातील.
दरम्यान, नोबेल पारितोषिक हा एक प्रतिष्ठित आंतरराष्ट्रीय पुरस्कार आहे जो दरवर्षी अनेक श्रेणींमध्ये दिला जातो: भौतिकशास्त्र, रसायनशास्त्र, शरीरविज्ञान किंवा वैद्यकशास्त्र, साहित्य, शांतता आणि आर्थिक विज्ञान. 1895 मध्ये स्वीडिश रसायनशास्त्रज्ञ, अभियंता आणि शोधक अल्फ्रेड नोबेल यांच्या इच्छेने याची स्थापना झाली.