Ceasefire In Iran-Israel Conflict

अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प (Donald Trump) यांनी इराण आणि इस्रायल (Iran-Israel) यांच्यातील 12 दिवसांच्या युद्धाला पूर्णविराम देणारा युद्धविराम जाहीर केला आहे. ट्रम्प यांनी त्यांच्या ट्रुथ सोशल या सोशल मीडिया मंचावर ही घोषणा केली, ज्यामुळे मध्यपूर्वेतील तणावपूर्ण परिस्थिती निवळण्याची आशा निर्माण झाली आहे. 13 जून 2025 रोजी इस्रायलने इराणच्या अण्वस्त्र सुविधांवर हल्ले सुरू केल्याने हे युद्ध भडकले होते, ज्याला इराणने प्रत्युत्तर दिले. या संघर्षात सुमारे 950 इराणी आणि 24 इस्रायली नागरिकांचा मृत्यू झाला. युद्धविरामाची प्रक्रिया 24 जून रोजी मध्यरात्रीपासून (अमेरिकेतील ईडीटी वेळेनुसार) सुरू होईल, ज्यामध्ये इराण आणि इस्रायल दोन्ही देशांनी 12 तासांच्या अंतराने हल्ले थांबवण्याचे मान्य केले आहे.

युद्धाची पार्श्वभूमी-

13 जून 2025 रोजी इस्रायलने इराणच्या अण्वस्त्र सुविधांवर आणि लष्करी तळांवर हल्ले सुरू केले, ज्याला इस्रायलने ‘प्रतिबंधात्मक कारवाई’ असे संबोधले. इस्रायलच्या म्हणण्यानुसार, इराण अण्वस्त्र निर्मितीच्या जवळ पोहोचला होता, ज्यामुळे त्यांच्यावर हल्ला करणे आवश्यक झाले. इराणने हे आरोप नाकारले आणि इस्रायलच्या हल्ल्यांना प्रत्युत्तर म्हणून 17 जून रोजी इस्रायलवर क्षेपणास्त्र हल्ले केले. यामुळे दोन्ही देशांमध्ये तीव्र हवाई युद्ध सुरू झाले, ज्याने मध्यपूर्वेत व्यापक युद्धाची भीती निर्माण केली.

पुढे 21 जून 2025 रोजी अमेरिकेने इस्रायलच्या बाजूने युद्धात प्रवेश केला आणि इराणच्या फोर्डो आणि नटांझ येथील अण्वस्त्र सुविधांवर 30,000 पौंड वजनाच्या बंकर-बस्टर बॉम्बने हल्ले केले. या हल्ल्यांमुळे इराणच्या अण्वस्त्र कार्यक्रमाला मोठा धक्का बसला. 23 जून रोजी इराणने कतारमधील अमेरिकेच्या अल उदेद हवाई तळावर 19 क्षेपणास्त्रांचा हल्ला केला, ज्याला ट्रम्प यांनी ‘कमकुवत प्रत्युत्तर’ असे संबोधले. या हल्ल्यात कोणतीही जीवितहानी झा नाही, कारण इराणने कतारला आगाऊ सूचना दिली होती.

युद्धविरामाची घोषणा आणि प्रक्रिया-

आता 24 जून 2025 रोजी ट्रम्प यांनी ट्रुथ सोशलवर युद्धविरामाची घोषणा केली, ज्यामध्ये त्यांनी या युद्धाला ‘12 दिवसांचे युद्ध’ असे नाव दिले. ट्रम्प यांनी या युद्धविरामाचे श्रेय इस्रायल आणि इराणच्या ‘धैर्य, बुद्धिमत्ता, आणि सहनशक्ती’ला दिले. त्यांनी असेही म्हटले की, हा युद्धविराम झाला नसता तर मध्यपूर्वेत अनेक वर्षे युद्ध पेटले असते. व्हाईट हाऊसच्या एका वरिष्ठ अधिकाऱ्याने सांगितले की, ट्रम्प यांनी इस्रायलचे पंतप्रधान बेंजामिन नेतन्याहू यांच्याशी थेट संवाद साधला, तर उपराष्ट्राध्यक्ष जेडी व्हान्स, परराष्ट्रमंत्री मार्को रुबियो, आणि विशेष दूत स्टीव्ह विटकॉफ यांनी इराणशी प्रत्यक्ष आणि अप्रत्यक्ष मार्गाने चर्चा केली. कतारचे पंतप्रधान शेख मोहम्मद बिन अब्दुलरहमान अल-थानी यांनी मध्यस्थी करून इराणची सहमती मिळवली. (हेही वाचा: Israel Attacked Iran's Nuclear Sites: अमेरिकेनंतर इस्रायलचा इराणच्या अणुस्थळांवर हल्ला)

इराण आणि इस्रायलची भूमिका-

इराणच्या परराष्ट्रमंत्र्यांनी, अब्बास अराघची यांनी, युद्धविरामावर संमिश्र प्रतिक्रिया दिली. त्यांनी 24 जून रोजी सकाळी 4 वाजता (तेहरान वेळ) इस्रायलने हल्ले थांबवल्यास इराणही प्रत्युत्तर थांबवेल, असे सांगितले. मात्र त्यांनी ‘युद्धविरामाचा कोणताही करार नाही’ असेही नमूद केले, आणि इराणच्या लष्करी कारवाईचा अंतिम निर्णय नंतर घेतला जाईल, असे स्पष्ट केले. इस्रायलकडून अद्याप युद्धविरामावर अधिकृत पुष्टी मिळालेली नाही., आणि 24 जून रोजी पहाटे इराणकडून क्षेपणास्त्र हल्ले झाल्याचे इस्रायलच्या लष्कराने नोंदवले. या युद्धविरामामुळे इराण आणि इस्रायल यांच्यातील थेट संघर्ष तात्पुरता थांबला असला तरी, इराणच्या अण्वस्त्र कार्यक्रमावर दीर्घकालीन तोडगा निघणे आवश्यक आहे. इराणकडे अद्याप उच्च समृद्ध युरेनियमचा साठा आणि अण्वस्त्र तंत्रज्ञान आहे, ज्यामुळे भविष्यात पुन्हा तणाव निर्माण होऊ शकतो.