Lake प्रतिकात्मक प्रतिमा | (Photo Credits: ANI)

यंदा पाऊस लवकर आला असला, तरी मुंबईला (Mumbai) पाणीपुरवठा करणाऱ्या सात तलावांच्या पाणलोट क्षेत्रात पुरेसा पाऊस न पडल्याने शहर पाणीटंचाईच्या उंबरठ्यावर आहे. बृहन्मुंबई महानगरपालिकेच्या (BMC) हायड्रॉलिक विभागाच्या माहितीनुसार, 12 जून 2025 रोजी सात तलावांतील एकूण पाणीसाठा 1.37 लाख दशलक्ष लिटरवर, म्हणजेच 9.5% वर घसरला आहे. हा साठा शहराच्या पाण्याच्या गरजा भागवण्यासाठी केवळ 34 दिवस पुरेल. यामुळे बीएमसीला भातसा आणि अप्पर वैतरणा तलावांतील राखीव साठ्याचा वापर सुरू करावा लागणार आहे.

मुंबईकरांना पाणीटंचाईपासून वाचवण्यासाठी पावसाळ्याच्या पाण्यावर अवलंबून राहण्याऐवजी दीर्घकालीन उपाययोजनांची गरज पुन्हा एकदा अधोरेखित झाली आहे. मुंबईला पाणीपुरवठा करणारे सात तलाव- तानसा, भातसा, तुलसी, विहार, अप्पर वैतरणा, मध्य वैतरणा आणि मोडक सागर, हे शहराच्या उपनगरांमध्ये आणि ठाणे, पालघर, नाशिक जिल्ह्यांमध्ये आहेत. यंदा 25 मे 2025 रोजी पावसाळ्याची सुरुवात झाली, जी गेल्या 75 वर्षांतील सर्वात लवकर सुरुवात आहे. मात्र, 6 जून ते 8 जून 2025 दरम्यान तलावांच्या पाणलोट क्षेत्रात केवळ 34 मिमी पाऊस पडला, जो पाणीसाठा वाढवण्यासाठी अपुरा आहे.

8 जून रोजी पाणीसाठा 10.72% (1.55 लाख दशलक्ष लिटर) होता, जो आता 9.5% वर घसरला आहे. गेल्या वर्षी याच काळात पाणीसाठा 6.13% होता, तर 2023 मध्ये 10.90% होता, जे यंदाच्या तुलनेत किंचित जास्त होते. बीएमसी दररोज 3,950 दशलक्ष लिटर पाणी शहराला पुरवते, परंतु यापैकी 34% पाणी, म्हणजेच 1,343 दशलक्ष लिटर, गळती, चोरी आणि बाष्पीभवनामुळे वाया जाते. यामुळे उपलब्ध पाण्याचा ताण आणखी वाढतो.

गेल्या वर्षी, 12 जून 2024 रोजी पाणीसाठा 5.54% वर घसरल्याने बीएमसीने 10% पाणीकपात लागू केली होती, जी 31 जुलै 2024 रोजी पावसाने तलाव भरल्यानंतर मागे घेण्यात आली. यंदा तातडीने पाणीकपात लागू करण्याची गरज नसली, तरी पाणीसाठा वाढला नाही, तर जुलै 2025 मध्ये कपात लागू होऊ शकते. पाणीटंचाईच्या संकटाचा सामना करण्यासाठी बीएमसीने भातसा आणि अप्पर वैतरणा तलावांमधील राखीव साठ्याचा वापर सुरू करण्याचा निर्णय घेतला आहे. (हेही वाचा: Mumbai Weather Forecast Today: मुंबईसह महाराष्ट्रात पावसाचा जोर, अनेक ठिकाणी ढगांच्या गडगडाटासह मुसळधार पाऊस, जाणून घ्या हवामान अंदाज)

12 जून रोजी सात तलावांमध्ये एकूण पाणीसाठा-

तलाव- सध्याची पातळी- ओव्हरफ्लो पातळी (सर्व आकडे मीटरमध्ये)

अप्पर वैतरणा- 595.50- 603.51

मोदक सागर- 150.06- 163.15

तानसा- 120.19- 128.63

मध्य वैतरणा- 242.69- 285

भात्सा- 108.80- 142.07

वेहर- 76.24- 80.12

तुळशी- 134.09- 139.17

दरम्यान, एका वरिष्ठ अधिकाऱ्याने सांगितले की, हवामान विभागाने सरासरीपेक्षा जास्त पाऊस पडण्याचा अंदाज वर्तवला आहे, त्यामुळे येत्या काही दिवसांत पाणलोट क्षेत्रात चांगला पाऊस पडेल अशी आम्हाला आशा आहे. हवामान विभागाशी समन्वय साधून आम्ही परिस्थितीवर बारकाईने लक्ष ठेवून आहोत. जर पाऊस आणखी लांबला तर राज्य सरकारने बीएमसीला अंदाजे 20 लाख लिटर राखीव साठा वापरण्याची परवानगी दिली आहे. मागील ट्रेंडवरून असे दिसून येते की, पाणलोट क्षेत्रातील पाऊस सामान्यतः जुलैच्या मध्यापर्यंत वाढतो आणि ऑगस्टच्या अखेरीस किंवा सप्टेंबरच्या पहिल्या आठवड्यात, सर्व सात तलाव सामान्यतः पूर्ण क्षमतेने भरतात. मान्सूनच्या पावसावरील अवलंबित्व कमी करण्यासाठी, बीएमसीने पर्यायी जलस्रोत म्हणून अनेक दीर्घकालीन प्रकल्प सुरू केले आहेत.