Image For Representation/ Vihar Lake (Photo Credits: Twitter/ ANI)

मुंबई (Mumbai) आणि उपनगरांमध्ये यंदा पावसाने लवकर आणि जोरदार हजेरी लावली आहे, ज्यामुळे शहराला पाणीपुरवठा करणाऱ्या सात तलावांमधील पाणीसाठा 39.5% पर्यंत वाढला आहे. बृहन्मुंबई महानगरपालिकेच्या (BMC) जल अभियंता विभागाच्या 29 जून 2025 च्या अहवालानुसार, सात तलावांमध्ये एकूण 571,670 दशलक्ष लिटर पाणी आहे, जो गेल्या वर्षी याच कालावधीतील 78,579 दशलक्ष लिटरच्या तुलनेत सहापट अधिक आहे. यंदा मे महिन्यातच पावसाळ्याची सुरुवात झाली, आणि जून महिन्यात सातत्यपूर्ण पावसामुळे तलावांच्या पाणलोट क्षेत्रात मोठ्या प्रमाणात पाणी जमा झाले.

मुंबईला पाणीपुरवठा करणारे सात तलाव- अप्पर वैतरणा, मध्य वैतरणा, मोडक सागर, तानसा, भातसा, विहार आणि तुलसी, मुंबई, ठाणे आणि नाशिक जिल्ह्यांमध्ये आहेत. रविवार, 29 जून 2025 रोजी सकाळी 6 वाजता भांडुप कॉम्प्लेक्समधून जारी करण्यात आलेल्या हायड्रॉलिक इंजिनिअर विभागाच्या अहवालानुसार, सात प्रमुख तलावांमध्ये एकूण पाणीसाठा आता 571,670  दशलक्ष लिटर इतका आहे. शहराची वार्षिक पाण्याची मागणी पूर्ण करण्यासाठी आवश्यक असलेल्या 14.47 लाख दशलक्ष लिटर या एकूण उपयुक्त पाण्याच्या साठ्याच्या हे अंदाजे 39.5 टक्के आहे.

प्रत्येक तलावाची पाण्याची पातळी खालीलप्रमाणे-

  • मोडक सागर 53.88%

  • अप्पर वैतरणा 46.53%

  • तानसा 42.17%

  • मध्य वैतरणा 42.10%

  • विहार 42.21%

  • तुलसी 40.54%

  • भातसा 33.33%

गेल्या वर्षी याच काळात पाणीसाठा केवळ 5.5% होता, तर 2023 मध्ये तो 7.39% होता. मध्य वैतरणा तलावात गेल्या 24 तासांत 0.64 मीटर पाण्याची वाढ झाली, तर मोडक सागर आणि विहार तलावांमध्येही लक्षणीय वाढ झाली आहे. गेल्या 24 तासांत झालेल्या पावसामुळे तलावांच्या पातळीत वाढ झाली आहे, ज्यामध्ये मध्य वैतरणा येथे सर्वाधिक 0.64 मीटर वाढ झाली आहे. येथे 10 मिमी पावसाची नोंद झाली आहे, ज्यामुळे हंगामातील एकूण 903 मिमी, सर्व तलावांमध्ये सर्वाधिक आहे. आणखी एक प्रमुख जलाशय असलेल्या अप्पर वैतरणा येथे एका दिवसात 32 मिमी पावसासह 0.12 मीटर वाढ झाली आहे, ज्यामुळे एकूण हंगामी पाऊस 468 मिमी झाला आहे. मुंबईच्या पाणीपुरवठ्यात सर्वात मोठा वाटा असलेल्या भातसा तलावात 0.40 मीटरने वाढ झाली आहे आणि 17 मिमी पाऊस पडला आहे. आता त्यात 238,959 दशलक्ष लिटरचा साठा आहे.

मोडक सागर, तानसा आणि तुळशी यासारख्या तलावांमध्ये 18 ते 58 मिमी दरम्यान मध्यम पाऊस पडला असला तरी, विहारसारख्या तलावांमध्ये 29 जून रोजी पाऊस पडला नाही. मात्र, या प्रदेशांमध्ये एकत्रित पाऊस तुलनेने जोरदार राहिला आहे. उदाहरणार्थ, तुळशीचा एकूण हंगामी पाऊस 760 मिमी पर्यंत पोहोचला आहे, तर तानसा आणि मोडक सागर येथे अनुक्रमे 291 मिमी आणि 844 मिमी आहे. (हेही वाचा: Automatic Weather Station: आता राज्यातील प्रत्येक गावात बसवली जाणार स्वयंचलित हवामान केंद्र; शेतकऱ्यांना मिळणार मोठी मदत)

Mumbai Lakes Water Level:

दरम्यान, मुंबईला दररोज सुमारे 3,950 दशलक्ष लिटर पाण्याची गरज आहे, आणि सध्याचा पाणीसाठा सुमारे 145 दिवस पुरेल आहे. मात्र तरी बीएमसीने पाण्याचे काटेकोर व्यवस्थापन करण्यासाठी काही उपाययोजना केल्या आहेत. उदाहरणार्थ, अप्पर वैतरणा तलावाने 9 जूनपासून पाण्याचा उपसा थांबवला आहे, तर मध्य वैतरणा तलावाचे गेटही बंद ठेवण्यात आले आहे. यामुळे पाण्याचा साठा वाढण्यास मदत झाली आहे. बीएमसीने नागरिकांना पाण्याचा काटकसरीने वापर करण्याचे आवाहन केले आहे. मान्सूनच्या पहिल्या टप्प्यातील पाणीसाठ्यामुळे काही प्रमाणात दिलासा मिळाला आहे, परंतु मुंबईला पाणीकपात टाळता येईल का आणि वर्षातील उर्वरित महिने आरामात पार करता येतील का, हे ठरवण्यासाठी जुलै महिन्यापर्यंतचा पाऊस महत्त्वाचा आहे.