Wayanad Landslide: वातावरणीय बदलांमुळे पावसाने धारण केले रौद्र रूप; वायनाड भूस्खलन आपत्तीवर शास्त्रज्ञांचा धक्कादायक दावा

Wayanad Landslide: गेल्या महिन्यात, केरळच्या वायनाड ( Wayanad) जिल्ह्यात विविध डोंगराळ भागात भूस्खलनाने (Landslide) मोठे नुकसान झाले होते. या नैसर्गिक आपत्तीमुळे 300 हून अधिक लोकांचा मृत्यू झाला आहे, तर शेकडो लोक जखमी झाले आहेत. हजारो लोक बेघर झाले तर अनेकांना विस्थापित व्हायला लागले. आता या भूस्खलनाबाबत शास्त्रज्ञांच्या आंतरराष्ट्रीय पथकाने धक्कादायक खुलासा केला आहे. त्यांच्या अभ्यासानुसार, केरळमधील पर्यावरणीयदृष्ट्या नाजूक वायनाड जिल्ह्यात प्राणघातक भूस्खलनाचे कारण अतिवृष्टी होते.

हवामान बदलामुळे पावसाचे प्रमाण 10 टक्क्यांनी वाढले आहे. त्यामुळे केरळमधील वायनाड जिल्ह्यात भूस्खलनाने उग्र रूप धारण केले. भारत, स्वीडन, अमेरिका आणि ब्रिटनच्या संशोधकांनी असा इशारा दिला आहे की, हवामानाचा उष्णतेमुळे अशा घटना अधिक सामान्य होतील.

मानववंशीय हवामान बदलाच्या प्रभावाचे मूल्यांकन करण्यासाठी, वर्ल्ड वेदर ॲट्रिब्युशन (WWA) गटातील शास्त्रज्ञांनी उच्च-रिझोल्यूशन हवामान मॉडेलचे विश्लेषण केले. या मॉडेल्सने हवामान बदलामुळे पावसाच्या तीव्रतेत 10 टक्के वाढ दर्शविली आहे. 1850-1900 च्या सरासरीच्या तुलनेत जागतिक तापमान दोन अंश सेल्सिअसने वाढले, तर ते आणखी चार टक्क्यांनी वाढेल असाही त्यांचा अंदाज आहे.

मात्र शास्त्रज्ञांनी सांगितले की मॉडेलच्या निकालांमध्ये उच्च पातळीची अनिश्चितता आहे, कारण हा अभ्यास लहान आणि डोंगराळ भागात करण्यात आला होता. ते पुढे म्हणाले की, एक दिवसीय मुसळधार पावसाच्या घटनांमध्ये होणारी वाढ ही भारतासह तापमानवाढीच्या जगात अतिवृष्टीच्या वाढत्या वैज्ञानिक पुराव्याशी जुळते. ही बाब हे स्पष्ट करते की, उबदार वातावरणात जास्त आर्द्रता असते, ज्यामुळे मुसळधार पाऊस पडतो. जागतिक तापमानात प्रत्येक एक अंश सेल्सिअस वाढीमागे वातावरणाची आर्द्रता धारण करण्याची क्षमता सुमारे सात टक्क्यांनी वाढते.

केरळमधील आपत्तीचा केंद्रबिंदू असलेल्या वायनाड जिल्ह्यातील भूस्खलनग्रस्त भागांची पाच सदस्यीय तज्ञ पथकाने मंगळवारी पाहणी करण्यास सुरुवात केली. त्यांनी चाचणीसाठी खडक आणि मातीचे नमुने गोळा केले. टीम आपत्ती क्षेत्राच्या विविध भागांमध्ये आणि जवळपासच्या साइट्समधील संभाव्य धोक्यांचे मूल्यांकन करेल. ही आपत्ती कशी घडली, दरड कोसळण्याचे कारण काय, हे शोधण्याचाही प्रयत्न केला जाणार असल्याचे निवेदनात म्हटले आहे. तपासणीनंतर, तज्ञांची टीम आपला अहवाल सरकारला सादर करेल आणि क्षेत्रासाठी योग्य जमीन वापरण्याची शिफारस देखील करेल. ही टीम आपत्ती व्यवस्थापन प्राधिकरण कायदा 2005 अंतर्गत काम करेल. (हेही वाचा: Rahul Gandhi Wayanad Visit: केरळने एवढा भीषण विध्वंस पाहिला नाही; वायनाड भूस्खलनावर राहुल गांधीची प्रतिक्रीया)

हरितगृह वायू, प्रामुख्याने कार्बन डाय ऑक्साईड आणि मिथेनच्या वाढत्या प्रमाणामुळे पृथ्वीच्या जागतिक पृष्ठभागाचे तापमान आधीच सुमारे 1.3 अंश सेल्सिअसने वाढले आहे. शास्त्रज्ञांनी या वाढीचे श्रेय जगभरातील दुष्काळ, उष्णतेच्या लाटा आणि पूर यासारख्या अत्यंत हवामानाच्या घटनांना दिले आहे. अशाप्रकारे केरळच्या वायनाडमध्ये भूस्खलन हे सूचित करते की, हवामान बदलाकडे दुर्लक्ष केले जाऊ शकत नाही. भारतातील टॉप 30 भूस्खलन प्रवण जिल्ह्यांपैकी 10 केरळमध्ये आहेत. यामध्ये वायनाड 13 व्या स्थानावर आहे.