Examinations | (Representational Purpose | Photo Credits: Pixabay.com)

Paper Leaks Law: NEET आणि UGC-NET परीक्षांशी संबंधीत गैरप्रकार आणि निर्माण झालेले वाद यांवर तोडगा काढण्यासाठी केंद्र सरकारने एक महत्त्वाचा निर्णय घेतला आहे. केंद्र सरकारने सार्वजनिक परीक्षा (अयोग्य माध्यमांना प्रतिबंध) कायदा, 2024 अधिसूचित (Public Examinations (Prevention of Unfair Means) Act, 2024) केला आहे. फेब्रुवारीमध्ये पारित झालेल्या या कायद्याचा उद्देश सार्वजनिक परीक्षांमधील पेपर लीक आणि फसवणूक (Anti-Cheating Law) रोखण्यासाठी पावले उचलणे हा आहे. शिक्षण मंत्री धर्मेंद्र प्रधान यांनी कायदा मंत्रालय नियमांना अंतिम रूप देत असल्याची पुष्टी केल्यानंतर लगेचच ही अधिसूचना आली आहे. (National Testing Agency)

दंड आणि तुरुंगवासाच्या शिक्षेची तरतूद

कायद्याने परीक्षेचे पेपर लीक केल्याबद्दल किंवा उत्तरपत्रिकांमध्ये छेडछाड केल्याबद्दल दोषी आढळलेल्या व्यक्तींना किमान तीन वर्षांच्या तुरुंगवासाची शिक्षा अनिवार्य आहे. ही शिक्षा पाच वर्षांपर्यंत वाढवता येईल आणि ₹ 10 लाखांपर्यंतच्या दंडासह. या कायद्यातील सर्व गुन्हे दखलपात्र आणि अजामीनपात्र असतील. येत्या शुक्रवारपासून या कायद्याची प्रभावी अंमलबजावणी करण्यात येईल. ज्या परीक्षा सेवा प्रदात्यांना संभाव्य गुन्ह्यांची माहिती आहे परंतु त्यांची तक्रार नोंदवण्यात अयशस्वी ठरले त्यांना ₹1 कोटीपर्यंत दंड होऊ शकतो. सेवा प्रदात्यांचे वरिष्ठ अधिकारी, गुन्ह्यात सहभागी असल्याचे आढळल्यास, त्यांना तीन ते दहा वर्षांचा तुरुंगवास आणि 1 कोटी रुपयांचा दंड होऊ शकतो. (हेही वाचा, Paper Leaks and Malpractices in NEET-UG 2024: नीट परीक्षेमधील गैरव्यवहार, पेपर लीक प्रकरणामध्ये सर्वोच्च न्यायालयाने NTA ला दिली नोटीस)

1 जुलैंपासून कायदा लागू

परीक्षा अधिकारी किंवा सेवा प्रदात्यांनी केलेल्या संघटित गुन्ह्यांसाठी, कायदा पाच ते दहा वर्षांचा तुरुंगवास आणि ₹ 1 कोटी दंडाची तरतूद करतो. भारतीय न्याय संहितेचा संदर्भ देत अधिसूचनेत असे म्हटले आहे की भारतीय दंड संहितेच्या तरतुदी 1 जुलै रोजी नवीन कायदे लागू होईपर्यंत लागू राहतील. (हेही वाचा, NEET-UG Paper Leak Case: 'नीट समुपदेशन बंद होणार नाही'; सर्वोच्च न्यायालयाची केंद्र सरकार आणि NTA ला नोटीस)

NEET आणि UGC-NET मधील वाद

NEET-UG 2024 साठी जवळपास 24 लाख विद्यार्थ्यांनी 5 मे रोजी परीक्षा दिली होती. 4 जून रोजी निकाल वेळेपूर्वी जाहीर झाला होता. प्रश्नपत्रिका फुटल्याचा आरोप आणि 1,500 हून अधिक विद्यार्थ्यांना ग्रेस गुण दिल्याने निदर्शने आणि सर्वोच्च न्यायालयात कायदेशीर खटले सुरू झाले. ज्यात राष्ट्रीय चाचणी संस्था (NTA) वर प्रचंड टीका झाली. (हेही वाचा -NEET UG 2024 Result: राष्ट्रीय पात्रता सह प्रवेश परीक्षेत 1,563 उमेदवारांना दिलेले ग्रेस मार्क्स रद्द; NTA येत्या 23 जून रोजी घेणार नवी परीक्षा)

शिक्षण मंत्रालयाने UGC-NET परीक्षा घेतल्याच्या एका दिवसातच ती रद्द केली. सहाय्यक प्राध्यापक पदांसाठी आणि कनिष्ठ संशोधन फेलोशिपसाठी पात्रता ठरवणाऱ्या या परीक्षेसाठी 9 लाखांहून अधिक उमेदवार बसले होते. शिक्षण मंत्री प्रधान यांनी खुलासा केला की यूजीसी अध्यक्षांना गृह मंत्रालयाच्या सायबर क्राईम टीमकडून डार्कनेटवर उपलब्ध असलेल्या प्रश्नांबद्दल माहिती मिळाली. NEET-UG वैद्यकीय पेपर आणि इतर परीक्षांच्या कथित लीकला वेगळ्या घटना म्हणून वर्णन करून, प्रधान यांनी नैतिक जबाबदारी स्वीकारली.