Indian Economy Growth | (Photo courtesy: archived, edited, symbolic images)

India's Richest and Poorest States: भारत हा जगातील सर्वाधिक लोकसंख्येचा देश आहे, जिथे एकूण 36 राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेश आहेत. आपला देश देखील जगातील 5वी सर्वात मोठी अर्थव्यवस्था बनला आहे, परंतु जर जीडीपीमधील योगदानाबद्दल बोलायचे झाले तर, देशातील फक्त 7 राज्यांचे योगदान 50 टक्क्यांच्या वर जाते. आता पंतप्रधानांच्या आर्थिक सल्लागार परिषदेचे (EAC-PM) सदस्य संजीव सन्याल आणि आकांक्षा अरोरा यांनी गेल्या 60 वर्षांत भारतीय अर्थव्यवस्थेच्या बदलत्या परिस्थितीवर 'भारतीय राज्यांची सापेक्ष आर्थिक कामगिरी' नावाचा अहवाल प्रसिद्ध केला आहे. यामध्ये भारतातील सर्वात श्रीमंत आणि गरीब राज्यांचा खुलासा झाला आहे. यामध्ये देशाच्या सकल देशांतर्गत उत्पादनात म्हणजेच भारताच्या जीडीपीमध्ये कोणत्या राज्यांचे किती योगदान आहे हे आकडेवारीसह सांगितले आहे.

या अहवालात महाराष्ट्राचा विशेष उल्लेख करण्यात आला आहे, जे भारताच्या जीडीपीमध्ये सर्वाधिक वाटा असलेले राज्य राहिले आहे. तथापि, गेल्या काही वर्षांत त्याचा वाटा थोडा कमी झाला आहे आणि तो 15% वरून 13.3% वर आला आहे. असे असूनही, मार्च 2024 पर्यंत महाराष्ट्राचे दरडोई उत्पन्न राष्ट्रीय सरासरीच्या 150.7% पर्यंत पोहोचले.

देशाच्या जीडीपीमध्ये महत्त्वपूर्ण योगदान देणाऱ्या राज्यांच्या यादीत दक्षिणेकडील राज्यांचे वर्चस्व वाढले आहे. या राज्यांनी सरासरीपेक्षा जास्त दरडोई उत्पन्नाचा दावा केला आहे. EAC-PM च्या मते, कर्नाटक, आंध्र प्रदेश, तेलंगणा, केरळ आणि तामिळनाडू यांचा भारताच्या जीडीपीमध्ये 30% वाटा आहे. या पाच राज्यांचे दरडोई उत्पन्नही राष्ट्रीय सरासरीपेक्षा खूप जास्त आहे. जीडीपीमध्ये अधिक योगदान देणारी इतर राज्ये म्हणजे उत्तर प्रदेश 8.4 टक्के, गुजरात 8.6 टक्के आहेत. अशाप्रकारे पाहिल्यास, देशाच्या जीडीपीमध्ये केवळ 7 राज्यांचे योगदान 50 टक्क्यांहून अधिक आहे.

जीडीपीमध्ये राज्यांच्या योगदानाशिवाय राज्यातील दरडोई उत्पन्नावर नजर टाकल्यास गोवा या बाबतीत आघाडीवर आहे. गोव्यातील दरडोई उत्पन्न राष्ट्रीय सरासरीपेक्षा 3 पटीने जास्त पोहोचले आहे. इतर राज्यांबद्दल बोलायचे झाल्यास, तेलंगणात दरडोई उत्पन्न राष्ट्रीय सरासरीच्या 193.6 टक्के आहे, कर्नाटकात ते 181 टक्के आहे आणि तामिळनाडूमध्ये ते 171 टक्के आहे. गुजरातमध्ये राहणाऱ्या लोकांचे दरडोई उत्पन्न राष्ट्रीय सरासरीच्या 160.7 टक्के आहे तर महाराष्ट्राचे 150 टक्के आहे. दिल्लीचे दरडोई उत्पन्नही राष्ट्रीय सरासरीच्या 150 टक्के झाले आहे. (हेही वाचा: Bengaluru Man Steals 50 Laptops: कर्जबाजारी व्यक्तीने चोरले 50 लॅपटॉप; बंगळुरु येथील घटना)

बिहारमधील दरडोई उत्पन्न राष्ट्रीय सरासरीच्या केवळ 33 टक्के आहे, तर उत्तर प्रदेशचे 50.8 टक्के आहे. पश्चिम बंगालही या बाबतीत मागे असल्याचे सिद्ध होत आहे. देशाच्या जीडीपीमध्ये या राज्याचे योगदान 5.6 टक्के आहे, तर येथील दरडोई उत्पन्न राष्ट्रीय सरासरीच्या केवळ 83.7 टक्के आहे. दरडोई उत्पन्नानुसार बिहार, झारखंड, उत्तर प्रदेश, मणिपूर आणि आसाम ही सर्वात गरीब राज्ये आहेत.