Odisha Train Accident: रेल्वे अपघात कसे टाळता येऊ शकतात? भारत 'या' देशांकडून प्रगत तंत्रज्ञान प्रणाली अवगत करू शकतो; काय आहे रेल्वे अपघात रोखण्याचं तंत्रज्ञान? जाणून घ्या

Odisha Train Accident: ओडिशा रेल्वे दुर्घटनेमुळे अवघा देश हळहळ व्यक्त करत आहे. या अपघातामुळे भारताच्या रेल्वे सुरक्षा क्षमतेवर पुन्हा एकदा गंभीर प्रश्न उपस्थित होतं आहे. या दुर्घटनेत आतापर्यंत 288 हून अधिक लोकांचा मृत्यू झाला आहे. तर एक हजाराहून अधिक लोक जखमी झाले आहेत. रेल्वे रुळावरून घसरणे आणि गाड्यांची टक्कर यासह रेल्वे अपघातांचे भयंकर परिणाम होऊ शकता. यात मोठ्या प्रमाणात जीवितहानी होऊ शकते.

परंतु, हे अपघात प्रगत तंत्रज्ञान वापरून टाळले जाऊ शकतात का? असा प्रश्न तुम्हालाही पडला असेल. आज आम्ही तुम्हाला ट्रेन रुळावरून घसरणे आणि टक्कर होण्यापासून रोखण्यासाठी वापरल्या जाणार्‍या नवीनतम तंत्रज्ञानाचा तसेच अशा संरक्षणात्मक उपायांची अंमलबजावणी करण्यात यशस्वी झालेल्या देशांविषयी सांगणार आहोत. (हेही वाचा - Joe Biden On Odisha Train Accident: 'अत्यंत हृदयद्रावक', बालासोर येथील रेल्वे अपघाताबद्दल अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष जो बाइडेन यांच्याकडून तीव्र शोक व्यक्त)

या तंत्रज्ञानाच्या मदतीने टाळता येऊ शकतात अपघात -

एडवांस सिग्नलिंग सिस्टम -

आधुनिक गाड्यांमध्ये अॅडव्हान्स सिग्नलिंग सिस्टिम अत्यंत महत्त्वाची आहे. बहुतेक देशांतील ट्रेन्स पॉझिटिव्ह ट्रेन कंट्रोल (PTC) सारख्या प्रगत सिग्नलिंग सिस्टमने सुसज्ज आहेत. PTC तंत्रज्ञान GPS, वायरलेस कम्युनिकेशन आणि ऑनबोर्ड कॉम्प्युटरचा वापर करून ट्रेनच्या हालचालींवर लक्ष ठेवून ट्रेन नियंत्रित करते. ट्रेन-टू-ट्रेन टक्कर, ओव्हरस्पीड रुळावरून घसरणे या सारखे अपघात रोखण्यासाठी पीटीसी सिस्टम दळणवळण-आधारित ट्रेन नियंत्रण तंत्रज्ञानाचा वापर करते. संभाव्य टक्कर टाळण्यासाठी आवश्यक असल्यास हे तंत्रज्ञान आपोआप ब्रेक लावू शकते.

ट्रेन कोलिजन अवॉयडन्स सिस्टम (TCAS)

Train Collision Avoidance Systems (TCAS) इतर ट्रेन, वाहने किंवा पादचाऱ्यांसह ट्रॅकवरील अडथळे शोधण्यासाठी रडार, लिडार आणि इतर सेन्सर तंत्रज्ञान वापरतात. या प्रणाली चालकांना (लोको पायलट) प्रशिक्षित करण्यासाठी रिअल-टाइम अलर्ट प्रदान करतात, ज्यामुळे त्यांना टक्कर टाळण्यासाठी त्वरित कारवाई करता येते.

स्वयंचलित ट्रॅक तपासणी (ATI) - 

संभाव्य धोके ओळखण्यासाठी ट्रॅकची नियमित तपासणी करणे खूप महत्वाचे आहे. या स्थितीत ऑटोमॅटिक ट्रॅक इन्स्पेक्शन म्हणजेच ऑटोमॅटिक ट्रॅक इन्स्पेक्शन तंत्रज्ञान खूप प्रभावी आहे. एटीआय तंत्रज्ञानाने सुसज्ज असलेल्या भूमिती कार, जसे की लेसर आणि कॅमेरे, ट्रॅक स्थितीचे त्वरित मूल्यांकन करू शकतात, दोष आणि विसंगती शोधू शकतात. या गाड्यांना ट्रॅक रेकॉर्डिंग कार देखील म्हणतात. हे सामान्य ट्रेन ऑपरेशनमध्ये अडथळा न आणता ट्रॅक भूमितीच्या अनेक पॅरामीटर्सची चाचणी घेण्यासाठी वापरले जातात. यामुळे ट्रॅकच्या वेळेवर देखभाल आणि दुरुस्तीची कल्पना येते. ज्यामुळे रेल्वे रुळावरून घसरण्याचा धोका कमी होतो.

संभाव्य धोके ओळखणे -

अशी अनेक तंत्रज्ञाने आहेत जी संभाव्य धोके शोधू शकतात. अशा तंत्रांची अंमलबजावणी केल्याने संभाव्य ट्रेनशी संबंधित बिघाड होण्यापूर्वी ते ओळखण्यात मदत होऊ शकते. ट्रेन्सवरील तापमान, कंपन आणि मॉनिटरिंग सिस्टम यांसारख्या सेन्सर्सच्या डेटाचे विश्लेषण करून, देखभाल टीम लवकर चेतावणी चिन्हे शोधू शकतात आणि अपघात टाळण्यासाठी सक्रिय उपाययोजना करू शकतात.

प्रगत संप्रेषण प्रणाली - 

अपघात टाळण्यासाठी ट्रेन ऑपरेटर, नियंत्रण केंद्र आणि देखभाल कर्मचार्‍यांमध्ये चांगला संवाद आवश्यक आहे. वायरलेस डेटा नेटवर्क आणि रिअल-टाइम रिपोर्टिंग टूल्ससह आधुनिक संप्रेषण प्रणाली, माहितीचे जलद प्रसारण सक्षम करतात. अशा परिस्थितीत एका टीमचा दुसऱ्या टीमशी समन्वय आणि आपत्कालीन परिस्थितीत तत्काळ प्रतिसाद दिल्यास अपघात टाळता येतो.

रेल्वे अपघात रोखण्यात 'हे' देश आघाडीवर -

जपान -

आपल्या कार्यक्षम आणि सुरक्षित रेल्वे प्रणालीसाठी प्रसिद्ध असलेल्या जपानने अपघात टाळण्यासाठी विविध प्रगत तंत्रज्ञान लागू केले आहे. त्याची शिंकनसेन बुलेट ट्रेन अत्याधुनिक सिग्नलिंग सिस्टीम आणि ऑटोमॅटिक ट्रेन कंट्रोलने सुसज्ज आहे. या ट्रेनचा जागतिक विक्रम असा आहे की त्यात आजपर्यंत एकही त्रुटी आढळलेली नाही. जपान प्रगत ट्रॅक तपासणी आणि देखभाल तंत्राचा अवलंब करून नियमित तपासणी आणि देखभाल करण्यावर भर देतो.

जर्मनी -

जर्मनी त्याच्या कडक सुरक्षा मानकांसाठी आणि नवीनतम तंत्रज्ञानामध्ये सतत गुंतवणूक करण्यासाठी ओळखले जाते. देशाने युरोपियन ट्रेन कंट्रोल सिस्टम (ETCS) सह अनेक व्यापक ट्रेन नियंत्रण प्रणाली लागू केल्या आहेत, जे विविध रेल्वे नेटवर्कवर सुरक्षित ट्रेन ऑपरेशन सुनिश्चित करते. जर्मनी कर्मचार्‍यांच्या प्रशिक्षणावर देखील जोरदार भर देते आणि नियमित सुरक्षा ऑडिट करते.

दक्षिण कोरिया -

दक्षिण कोरियाने रेल्वे अपघात रोखण्यात लक्षणीय प्रगती केली आहे. त्याची ट्रेन सिस्टम स्वयंचलित ट्रॅक तपासणी तंत्रज्ञान तसेच प्रगत सिग्नलिंग आणि कम्युनिकेशन सिस्टमसह सुसज्ज आहेत. देशाच्या हाय-स्पीड रेल्वे नेटवर्कमध्ये उत्कृष्ट सुरक्षा रेकॉर्ड आहे. हे KTX म्हणून ओळखले जाते.