Aadhaar Authentication in IBPS | (Photo Credits: Archived, Edited, Symbolic Images)

स्पर्धात्मक भरती प्रक्रियेत निष्पक्षता सुनिश्चित करण्यासाठी, अर्थ मंत्रालयाने इन्स्टिट्यूट ऑफ बँकिंग पर्सोनेल सिलेक्शन (IBPS) परीक्षांमध्ये बसणाऱ्या उमेदवारांसाठी आधार-आधारित प्रमाणीकरणाच्या (Aadhaar Authentication) वापरास मान्यता दिली आहे. या उपक्रमाचे उद्दिष्ट सार्वजनिक भरतीमध्ये, विशेषतः बँकिंग, वित्तीय सेवा आणि विमा (IBPS) क्षेत्रातील तोतयागिरी आणि इतर गैरप्रकारांना आळा घालणे आहे. अधिकृत अधिसूचना S.O.837 (pg.1614-15/c) द्वारे भारतीय राजपत्रात प्रकाशित करण्यात आली, ज्यामध्ये सार्वजनिक परीक्षा (अन्याय्य साधनांना प्रतिबंध) कायदा, 2024 अंतर्गत IBPS ला 'सार्वजनिक परीक्षा प्राधिकरण' (Public Examination Authority) म्हणून नियुक्त करण्यात आले.

आधार प्रमाणीकरणाद्वारे पडताळणी का?

अर्थ मंत्रालयाच्या या निर्णयामुळे IBPS ला सुशासन (समाज कल्याण, नवोन्मेष, ज्ञान) नियम, 2020 च्या आधार प्रमाणीकरणाच्या नियम 5 नुसार, स्वेच्छेने आधार-आधारित हो/नाही (Yes/No) पडताळणी आणि ई-केवायसी (e-KYC) प्रमाणीकरण लागू करण्यास अधिकृत केले आहे. भारतीय विशिष्ट ओळख प्राधिकरण (UIDAI) शी सल्लामसलत केल्यानंतर आणि इलेक्ट्रॉनिक्स आणि माहिती तंत्रज्ञान मंत्रालयाकडून (MeitY) मान्यता मिळाल्यानंतर अर्थ मंत्रालयाच्या वित्तीय सेवा विभागाने ही अधिसूचना जारी केली. सार्वजनिक भरतीमध्ये सुशासन आणि पारदर्शकता वाढविण्याच्या व्यापक प्रयत्नांचा हा एक भाग आहे. आधार प्रमाणीकरण एक विश्वासार्ह ओळख पडताळणी यंत्रणा म्हणून काम करेल, ज्यामुळे केवळ वैध उमेदवारच भरती प्रक्रियेत भाग घेतील आणि पात्र अर्जदारांना फसवणूक आणि तोतयागिरीपासून संरक्षण मिळेल याची खात्री होईल. (हेही वाचा, Aadhar Authentication Big Update: केंद्र सरकारने दिली जन्म आणि मृत्यू नोंदणीसाठी आधार प्रमाणीकरणास परवानगी; जाणून घ्या सविस्तर)

तत्काळ रेल्वे तिकिट बुकिंगसाठी आधार प्रमाणीत ओटीपी

सुरक्षा सुधारण्याव्यतिरिक्त, ही प्रणाली उमेदवार पडताळणी सुलभ आणि वेगवान करेल अशी अपेक्षा आहे, ज्यामुळे IBPS साठी प्रशासकीय खर्चात लक्षणीय घट होईल आणि परीक्षेच्या काळात कार्यक्षमता वाढेल. याच संदर्भात, केंद्रीय रेल्वे मंत्री अश्विनी वैष्णव यांनी अलीकडेच घोषणा केली की, 1 जुलैपासून तत्काळ रेल्वे तिकिट बुकिंगसाठी आधार-आधारित OTP पडताळणी सुरू केली जाईल, जेणेकरून मध्यस्थांना प्रणालीचा गैरफायदा घेण्यापासून रोखता येईल. या डिजिटल सुधारणांमधून तंत्रज्ञान-आधारित पारदर्शकतेसाठी सरकारचा सतत प्रयत्न दिसून येतो, विशेषतः सार्वजनिक सेवा आणि परीक्षांमध्ये.

काय आहे आयबीपीएस?

इन्स्टिट्यूट ऑफ बँकिंग पर्सोनेल सिलेक्शन (IBPS) ही एक स्वायत्त संस्था आहे, जी भारतातील सार्वजनिक क्षेत्रातील बँकांमध्ये अधिकारी, क्लर्क, आणि इतर पदांवर भरती करण्यासाठी स्पर्धा परीक्षा आयोजित करते. ही संस्था बँकिंग क्षेत्रातील कर्मचारी निवडीचं केंद्रीकृत, पारदर्शक आणि कार्यक्षम तंत्र विकसित करते. IBPS विविध परीक्षा जसे की PO (Probationary Officer), Clerk, SO (Specialist Officer) आणि RRB (Regional Rural Banks) साठी पूर्व परीक्षा, मुख्य परीक्षा आणि मुलाखत अशा टप्प्यांतून उमेदवारांची निवड करते. ही प्रक्रिया संगणकीकृत असते आणि लाखो उमेदवारांसाठी संधी निर्माण करते.