प्रातिनिधिक प्रतिमा (Photo Credit -file photo)

इटालियन (Italy) तुरुंगांमध्ये एक नवीन प्रयोग करण्यात आला आहे. येथे तुरुंगातच कैद्यांसाठी एक ‘सेक्स रूम’ (Sex Room) बनवण्यात आला असून, शुक्रवारी, एक कैदी त्याच्या महिला मैत्रिणीला या ठिकाणी भेटला. न्यायालयाच्या आदेशानंतर तुरुंगात सेक्स रूम बनवण्यात आली आहे. इटालियन न्यायालयांचा असा विश्वास आहे की, जसे कैदी तुरुंगाबाहेर त्यांच्या जोडीदारासोबत रोमँटिक क्षण व्यतीत करू शकतात, तशी व्यवस्था तुरुंगात असणे आवश्यक आहे. सेक्स रूमची सुविधा इटलीच्या संवैधानिक न्यायालयाच्या जानेवारी 2024 मधील ऐतिहासिक निर्णयानंतर सुरू झाली, ज्याने कैद्यांचा आपल्या प्रियजनांसोबत खासगी भेटीचा हक्क मान्य केला. न्यायालयाकडून हिरवा कंदील मिळाल्यानंतर तुरुंगांमध्ये सेक्स रूम बांधले जात आहेत. पहिली सेक्स रूम टर्नीच्या तुरुंगात तयार करण्यात आली आहे.

इटलीतील कारागृहांमध्ये कैद्यांना त्यांच्या कुटुंबियांशी किंवा जोडीदारांसोबत खासगी भेट घेण्याची परवानगी नव्हती, ज्यामुळे त्यांचे भावनिक आणि मानसिक स्वास्थ्य बिघडत होते. युरोपातील अनेक देश, जसे की फ्रान्स, जर्मनी, स्पेन आणि स्वीडन, यांनी यापूर्वीच कैद्यांना अशा भेटींसाठी ‘लव्ह रूम्स’ उपलब्ध करून दिल्या आहेत. मात्र, इटलीत याबाबत कायदेशीर आणि सामाजिक अडथळे होते, आणि या गोष्टीला ‘पाश्चिमात्य संस्कृतीशी न जुळणारी’ प्रथा मानले जात होते. आता हा बदल घडवून आणण्याचे श्रेय इटलीच्या संवैधानिक न्यायालयाच्या निर्णयाला जाते, ज्याने कैद्यांचा भावनिक आणि वैयक्तिक संबंधांचा हक्क संवैधानिक हक्क म्हणून मान्य केला.

जानेवारी 2024 मध्ये न्यायालयाने असा निर्णय दिला की, कैद्यांना त्यांच्या जीवनसाथी किंवा दीर्घकालीन भागीदारांसोबत खासगी भेटीची परवानगी असावी, आणि या भेटींवर कारागृह कर्मचाऱ्यांचे कोणतेही निरीक्षण नसावे. या निर्णयानंतर, इटलीच्या न्याय मंत्रालयाने मार्गदर्शक तत्त्वे जारी केली, ज्यात असे नमूद केले की, कैद्यांना दोन तासांसाठी बेड आणि शौचालय असलेली खासगी खोली उपलब्ध करून दिली जाईल. सुरक्षेच्या कारणास्तव खोलीचे दार अनलॉक ठेवले जाईल, जेणेकरून कारागृह कर्मचारी गरज पडल्यास हस्तक्षेप करू शकतील. अशी पहिली भेट टेर्नी कारागृहात झाली, जिथे एका कैद्याला त्याच्या महिला भागीदारासोबत वेळ घालवण्याची परवानगी देण्यात आली. (हेही वाचा: UK Shocker: महिलेने 13 वेळा वेश व लिंग बदलून केली देशाची फसवणूक; न्यायाधीशही हैराण, ब्रिटनमधील धक्कादायक प्रकरण)

ही सुविधा केवळ जीवनसाथी किंवा दीर्घकालीन भागीदारांसाठी आहे, आणि त्यासाठी कैद्यांना विशिष्ट निकष पूर्ण करावे लागतात. हा उपक्रम सध्या प्रायोगिक टप्प्यात आहे, आणि टेर्नी येथील यशस्वी प्रयोगानंतर इतर कारागृहांमध्येही अशा खोल्या सुरू करण्याचा विचार आहे. पंतप्रधान जॉर्जिया मेलोनी यांच्या नेतृत्वाखालील सरकारने 2024 मध्ये कारागृह सुधारणा कायदा मंजूर केला, ज्यामध्ये अधिक कर्मचारी नियुक्ती, लवकर सुटकेच्या प्रक्रिया सुलभ करणे आणि सामुदायिक काळजी सुविधा सुधारणे यांचा समावेश आहे. या सुधारणांचा एक भाग म्हणून ‘सेक्स रूम्स’ ही संकल्पना पुढे आली.

दरम्यान, इटलीतील हा उपक्रम सामाजिक आणि सांस्कृतिक दृष्टिकोनातूनही महत्त्वाचा आहे. इटली हा कॅथोलिक धर्माचा प्रभाव असलेला देश आहे, आणि येथे वैयक्तिक संबंध आणि लैंगिक स्वातंत्र्याबाबत काही काळापासून रूढीवादी दृष्टिकोन होता. ‘सेक्स रूम्स’ या संकल्पनेवर टीका करणाऱ्यांनी याला ‘कारागृहांना वेश्यालयात रूपांतर’ करण्याचा प्रयत्न म्हटले आहे, तर समर्थकांचे म्हणणे आहे की, ही सुविधा कैद्यांचे मानसिक स्वास्थ्य सुधारेल आणि त्यांच्या पुनर्वसनात मदत करेल, ज्यामुळे कारागृहातील हिंसाचार आणि आत्महत्यांचे प्रमाण कमी होऊ शकते.