Covid Lockdowns Effect on Moon's Temperature: चंद्रावरही झाला लॉकडाऊनचा परिणाम; तापमानात नोंदवली मोठी घट, भारतीय शास्त्रज्ञांच्या संशोधनामधून खुलासा

Covid Lockdowns Effect on Moon's Temperature: चार वर्षांपूर्वी म्हणजेच 2020 साली जगभरात कोरोनाने (Covid-19) थैमान घातले होते. या काळात जगभरात लॉकडाऊन (Lockdown) लागू करण्यात आला होता. आता त्याचा परिणाम चंद्रावर (Moon) झाल्याचे समोर आले आहे. भारतीय संशोधकांना त्यांच्या संशोधनात याचे पुरावे मिळाले आहेत. जागतिक कोविड लॉकडाऊनचा चंद्राच्या तापमानावर परिणाम झाल्याचे भारतीय संशोधकांना आढळले आहे. रॉयल ॲस्ट्रोनॉमिकल सोसायटीच्या मासिक नोटिसमध्ये प्रकाशित झालेल्या एका अभ्यासात, एप्रिल-मे 2020 च्या कडक लॉकडाऊन कालावधीत चंद्राच्या पृष्ठभागाच्या तापमानात असामान्य घट दिसून आली आहे.

भौतिक संशोधन प्रयोगशाळेचे (पीआरएल) संशोधक दुर्गा प्रसाद आणि जी अंबिली यांनी 2017 आणि 2023 दरम्यान चंद्राच्या जवळच्या सहा वेगवेगळ्या ठिकाणी रात्रीच्या पृष्ठभागाच्या तापमानाचे विश्लेषण केले. यावेळी त्यांना आढळले की, लॉकडाऊन दरम्यान तापमान इतर वर्षांच्या तुलनेत 8-10 केल्विनने कमी झाले होते. यासाठी संशोधकांनी नासाच्या लूनर रिकॉनिसन्स ऑर्बिटर (LRO) कडील डेटाची मदत घेतली. पीआरएलचे संचालक अनिल भारद्वाज म्हणाले की, आमच्या समूहाने केलेले हे महत्त्वाचे संशोधन आहे. हे अगदी अद्वितीय आहे.

लॉकडाऊनच्या वेळी, जगभरातील सर्व कारखाने, कार आणि इतर प्रदूषणकारी क्रियाकलापांवर बंदी घालण्यात आली होती. लोकांना घरातून बाहेर पडता येत नव्हते. या काळात हरितगृह वायूंच्या उत्सर्जनात लक्षणीय घट झाली होती, असे संशोधकांचे मत आहे. लॉकडाऊनमुळे पृथ्वीचे रेडिएशन कमी झाले. संशोधकांनी 12 वर्षांच्या डेटाचा अभ्यास केला आहे. त्यांनी त्यांच्या संशोधनासाठी सात वर्षांचा (2017-2023) डेटा वापरला आहे. याचा अर्थ त्यांनी लॉकडाऊनच्या तीन वर्षांपूर्वी आणि तीन वर्षानंतरच्या तापमानाचा अभ्यास केला आहे. (हेही वाचा: 'Ring Of Fire' Solar Eclipse 2024: 2 ऑक्टोबरला दिसणार दुर्मिळ 'रिंग ऑफ फायर' सूर्यग्रहण, जाणून घ्या, काय आहे त्याची खासियत)

त्यांच्या संशोधनात, त्यांना असे आढळले की 2020 मध्ये साइट-2 चे सर्वात कमी तापमान 96.2 के होते, तर 2022 मध्ये साइट-1 चे सर्वात कमी तापमान 143.8 के. बहुतेक साइट्सने 2020 मध्ये सर्वात कमी तापमान पाहिले. पण लॉकडाऊन संपताच 2021 आणि 2022 मध्ये चंद्रावरील उष्णता वाढू लागली. मात्र संशोधकांच्या मते, पृथ्वीवरील रेडिएशन आणि चंद्राच्या तापमानातील बदल यांच्यातील संबंध पूर्णपणे उघड करण्यासाठी अधिक डेटा आवश्यक आहे.