Bodybuilding Linked To Sudden Cardiac Deaths: पुरुष बॉडीबिल्डर्समध्ये वाढला अचानक हृदयविकाराचा धोका; समोर आली तणाव, स्टिरॉइड्ससह अनेक कारणे, जाणून घ्या काय सांगतो अभ्यास

‘बॉडीबिल्डिंग’ (Bodybuilding) हा खेळ स्नायूंची ताकद आणि शारीरिक सौंदर्य वाढवण्यासाठी ओळखला जातो. मात्र, याच खेळामुळे खेळाडूंना, विशेषतः व्यावसायिक बॉडीबिल्डर्सना, अचानक हृदयविकारामुळे मृत्यूचा धोका मोठ्या प्रमाणात वाढतो, असा धक्कादायक खुलासा युरोपियन हार्ट जर्नलमध्ये प्रकाशित झालेल्या अभ्यासातून झाला आहे. इटलीतील पडोवा विद्यापीठातील डॉ. मार्को व्हेचियाटो (Dr. Marco Vecchiato) यांच्या नेतृत्वाखालील या अभ्यासात पुरुष बॉडीबिल्डर्समधील मृत्यूदर आणि त्यामागील कारणांचा सखोल अभ्यास करण्यात आला. या अभ्यासाने बॉडीबिल्डिंग समुदाय आणि वैद्यकीय क्षेत्राला सावधगिरी बाळगण्याचा आणि प्रतिबंधात्मक उपाययोजना करण्याचा इशारा दिला आहे.

हा अभ्यास 2005 ते 2020 या कालावधीत आंतरराष्ट्रीय फिटनेस आणि बॉडीबिल्डिंग फेडरेशन (IFBB) च्या 730 स्पर्धांमध्ये सहभागी झालेल्या 20,286 पुरुष बॉडीबिल्डर्सवर आधारित आहे. संशोधकांनी यामध्ये मृत्यू झालेल्या खेळाडूंची माहिती विविध स्रोतांमधून गोळा केली, ज्यात अधिकृत बातम्या, सोशल मीडिया, बॉडीबिल्डिंग मंच आणि ब्लॉग यांचा समावेश आहे. या माहितीची दोन वैद्यकीय तज्ज्ञांनी पडताळणी करून मृत्यूच्या कारणांचा शोध घेतला. अभ्यासात 121 मृत्यूंची नोंद झाली, ज्यांचे सरासरी वय 45 वर्षे होते. यापैकी 38% मृत्यू अचानक हृदयविकारामुळे (Sudden Cardiac Deaths) झाले.

अचानक हृदयविकार हा असा मृत्यू आहे, ज्यात हृदयाच्या समस्येमुळे अचानक आणि अनपेक्षितपणे मृत्यू होतो. सामान्यतः तरुण आणि निरोगी दिसणाऱ्या व्यक्तींमध्ये हा प्रकार दुर्मीळ आहे, परंतु बॉडीबिल्डर्समध्ये याचे प्रमाण लक्षणीयरित्या जास्त आढळले. अभ्यासानुसार, सध्या स्पर्धेत सहभागी असलेल्या खेळाडूंमध्ये दरवर्षी 100,000 खेळाडूंमागे 32.83 मृत्यू अचानक हृदयविकारामुळे होतात. विशेषतः व्यावसायिक बॉडीबिल्डर्सना हौशी खेळाडूंच्या तुलनेत पाचपट जास्त धोका आहे. मिस्टर ऑलिम्पिया सारख्या उच्चस्तरीय स्पर्धांमध्ये सहभागी असलेल्या खेळाडूंमध्ये हा धोका आणखी तीव्र आहे, जिथे 7% खेळाडूंचा मृत्यू अभ्यास कालावधीत झाला, यापैकी 5% मृत्यू अचानक हृदयविकारामुळे होते, आणि त्यांचे सरासरी वय केवळ 36 वर्षे होते.

अभ्यासात उपलब्ध असलेल्या शवविच्छेदन अहवालांनुसार, मृत्यू झालेल्या बॉडीबिल्डर्सच्या हृदयात सामान्यतः हृदयाचा आकार वाढणे (कार्डिओमेगाली) आणि हृदयाच्या स्नायूंच्या भिंती जाड होणे (व्हेंट्रिक्युलर हायपरट्रॉफी) आढळले. काही प्रकरणांमध्ये, हृदयाच्या रक्तवाहिन्यांमध्ये अडथळे (कोरोनरी आर्टरी डिसीज) आणि काहींमध्ये अ‍ॅनाबॉलिक स्टिरॉइड्ससारख्या कार्यक्षमता वाढवणाऱ्या पदार्थांचा गैरवापर आढळला. या अभ्यासात असेही नमूद आहे की, बॉडीबिल्डिंगमधील मृत्यूंची आकडेवारी कदाचित कमी असू शकते, कारण काही मृत्यूंची कारणे ‘अज्ञात’ म्हणून नोंदवली गेली.

याशिवाय, मानसिक आरोग्याच्या समस्याही बॉडीबिल्डिंग समुदायात महत्त्वाच्या आहेत. स्पर्धेचा दबाव, सतत परिपूर्ण शरीराची अपेक्षा आणि पदार्थांचा गैरवापर यामुळे आत्महत्या आणि इतर धोकादायक वर्तनांचे प्रमाण वाढते. अभ्यासात 15% मृत्यू आत्महत्या, अपघात किंवा अंमली पदार्थांच्या अतिसेवनामुळे झाल्याचे आढळले. संशोधकांनी बॉडीबिल्डिंग समुदायाला सुरक्षित पद्धतींचा अवलंब करण्याचा सल्ला दिला आहे. यामध्ये वेळोवेळी हृदयाच्या तपासण्या करणे, अति तीव्र व्यायाम आणि जलद वजन कमी करण्याच्या धोकादायक पद्धती टाळणे, अ‍ॅनाबॉलिक स्टिरॉइड्स आणि इतर पदार्थांचा वापर पूर्णपणे थांबवणे व यासाठी कठोर धोरणे आणि जागरूकता वाढवणे, अशा काही बाबींचा समावेश आहे. (हेही वाचा: Energy Drink May Increase Risk Of Blood Cancer: एनर्जी ड्रिंक्सचे सेवन करत असाल तर व्हा सावध! वाढू शकतो रक्ताच्या कर्करोगाचा धोका, अभ्यासात समोर आली धक्कादायक माहिती)

दरम्यान, डॉ. व्हेचियाटो यांनी स्पष्ट केले की, हा अभ्यास बॉडीबिल्डिंग किंवा व्यायामाच्या विरोधात नाही. नियमित व्यायाम आणि ताकद प्रशिक्षण आरोग्यासाठी अत्यंत फायदेशीर आहे. मात्र, अति स्नायू वाढवण्याच्या आणि स्पर्धात्मक दबावाच्या मागे धावण्याने हृदयावर गंभीर परिणाम होऊ शकतात. त्यामुळे खेळाडूंनी आणि प्रशिक्षकांनी याबाबत सजग राहणे आवश्यक आहे. हा अभ्यास फक्त पुरुष बॉडीबिल्डर्सवर केंद्रित आहे, कारण या खेळात पुरुषांचे प्रमाण जास्त आहे.

(Social media brings you the latest breaking news, viral news from the world of social media including Twitter, Instagram and YouTube. The above post is embedded directly from the user's social media account. This body of content has not been edited or may not be edited by Latestly staff. Opinions appearing on social media posts and the facts do not reflect the opinions of Latestly, and Latestly assumes no responsibility for the same.)