QuickLY
Socially
गंगा दशहरा (Ganga Dussehra 2025) हा हिंदू धर्मातील एक महत्त्वपूर्ण सण असून, जो गंगा नदीच्या (Ganga River) स्वर्गातून पृथ्वीवर अवतरणाच्या स्मृतीत साजरा केला जातो. हा सण 2025 मध्ये 5 जून रोजी, गुरुवारी साजरा होणार आहे. हिंदू पंचांगानुसार तसेच स्कंद पुराण आणि वराह पुराणानुसार, हा सण ज्येष्ठ महिन्याच्या शुक्ल पक्षातील दशमी तिथीला येतो. गंगा दशहरा, ज्याला गंगावतरण म्हणूनही ओळखले जाते, गंगा नदीच्या पवित्रतेचे आणि तिच्या आध्यात्मिक सामर्थ्याचे प्रतीक आहे. या सणादरम्यान भक्त गंगा नदीच्या काठावर स्नान करतात, पूजा करतात, दान देतात आणि आरती करतात, ज्यामुळे पापांपासून मुक्ती आणि आध्यात्मिक उन्नती मिळते अशी श्रद्धा आहे.
गंगा दशहरा प्रामुख्याने उत्तराखंड, उत्तर प्रदेश, बिहार, पश्चिम बंगाल आणि झारखंड या राज्यांमध्ये साजरा केला जातो. या पवित्र दिवशी गंगा नदीकाठी असलेल्या अनेक घाटांवर, विशेषतः वाराणसी, हरिद्वार, प्रयागराज आणि इतर ठिकाणी गंगा आरती केली जाते. यंदा दशमी तिथी 4 जूनच्या रात्री 11:54 वाजता सुरू होईल आणि 6 जूनच्या पहाटे 2:15 वाजता समाप्त होईल. हा सण गंगा नदीच्या आध्यात्मिक महत्त्वाला अधोरेखित करतो, जी हिंदू धर्मात पवित्र मानली जाते, कारण ती पापांचे शुद्धीकरण करते आणि मोक्ष प्रदान करते, अशी समजूत आहे.
या दिवशी हस्त नक्षत्र आणि व्यतिपात योग आहे, जे धार्मिक कार्यांसाठी विशेष शुभ मानले जाते. सूर्य वृषभ राशीत आणि चंद्र कन्या राशीत असेल, ज्यामुळे गंगेच्या स्नानाचे आणि पूजेचे आध्यात्मिक फायदे वाढतात. गंगा दशहरा हा सण गंगा नदीच्या पृथ्वीवर अवतरणाच्या घटनेचे स्मरण करतो, जी राजा भगीरथ यांच्या तपस्येच्या परिणामी घडली. हिंदू पौराणिक कथेनुसार, भगीरथ यांनी आपल्या पूर्वजांच्या (सगर पुत्रांच्या) आत्म्यांना मुक्त करण्यासाठी गंगा नदीला स्वर्गातून पृथ्वीवर आणण्यासाठी कठोर तपश्चर्या केली.
गंगा प्रथम भगवान ब्रह्मांच्या कमंडलूत होती, परंतु तिचा प्रचंड प्रवाह पृथ्वीला सहन करणे कठीण होते. भगीरथ यांनी भगवान शिवाची प्रार्थना केली, आणि शिवाने गंगेचा प्रवाह आपल्या जटांमध्ये अडवून तिचे पृथ्वीवर सौम्य अवतरण सुनिश्चित केले. ही घटना गंगा दशहराच्या सणाचे मूळ आहे. गंगा नदीला हिंदू धर्मात माता गंगा किंवा गंगा देवी म्हणून पूजले जाते. तिला शुभ्रा, भगीरथी, मंदाकिनी, शिवप्रिया आणि जान्हवी अशा नावांनीही संबोधले जाते. गंगेचे पाणी (गंगा जल) पवित्र मानले जाते.
‘दशहरा’ हा शब्द ‘दश’ (दहा) आणि ‘हरा’ (नष्ट करणे) यापासून आला आहे, जो गंगेच्या दहा प्रकारचे पाप नष्ट करण्याच्या सामर्थ्याचे द्योतक आहे. हा दिवस पूर्वजांच्या आत्म्याच्या शांतीसाठी तर्पण, पिंडदान आणि श्राद्ध करण्यासाठी विशेष मानला जातो. दान हा गंगा दशहराचा महत्त्वाचा भाग आहे. या दिवशी भक्त दहा प्रकारच्या वस्तूंचे दान करतात. काही भक्त उपवास करतात आणि गंगा स्तोत्र किंवा “ॐ नम: शिवाय” यासारख्या मंत्रांचा जप करतात. भगवान शिव आणि विष्णूंची पूजा केली जाते, कारण गंगा प्रथम विष्णूंच्या चरणांवरून आणि नंतर शिवाच्या जटांमधून पृथ्वीवर आली.
