शंख एअरला नागरी उड्डयन मंत्रालयाची मंजूरी, उत्तर प्रदेशमध्ये वाहतूक, दळणवळण वाढवण्यासाठी प्रयत्न

भारतातील सर्वात नवीन विमान कंपनी असलेल्या शंख एअरला (Shankh Air) नागरी उड्डाण मंत्रालयाकडून (Civil Aviation Ministry) कामकाज सुरू करण्यासाठी मंजुरी मिळाली आहे. ज्यामुळे देशातील हवाई संपर्कामध्ये क्रांती घडवून आणण्याच्या त्याच्या प्रवासातील हा एक महत्त्वाचा टप्पा ठरला आहे. तथापि, अधिकृतपणे उड्डाणे सुरू करण्यापूर्वी, विमान कंपनीला अद्याप नागरी विमान वाहतूक महासंचालनालयाकडून (DGCA) मंजुरी घेणे आवश्यक आहे. उत्तर प्रदेशची पहिली नियोजित विमानसेवा बनण्यासाठी सज्ज असलेली शंख एअर, आंतरराज्यीय आणि आंतरराज्यीय प्रवासाचे पर्याय वाढविण्याच्या उद्देशाने लखनौ आणि नोएडामधून हब करण्याची योजना आखत आहे. विमान कंपनीच्या संकेतस्थळानुसार, शंख एअर प्रमुख भारतीय शहरांना, विशेषतः उच्च मागणी असलेल्या परंतु मर्यादित थेट उड्डाण पर्याय असलेल्या प्रदेशांना जोडण्यावर लक्ष केंद्रित करेल.

नागरी उड्डाण मंत्रालयाच्या मंजुरीच्या पत्रात विमान कंपनीच्या एफडीआय, सेबी आणि इतर नियामक चौकटीच्या अनुपालनावर भर देण्यात आला. शंख एअरला दिलेले ना हरकत प्रमाणपत्र (एन. ओ. सी.) तीन वर्षांसाठी वैध आहे. ज्या दरम्यान विमान कंपनीने आपली नियामक प्रक्रिया पूर्ण करणे अपेक्षित आहे. (हेही वाचा, Air India-Vistara Merger: विस्तारा एअरलाईन्स विमानाचे बुकींग 12 नोव्हेंबरपासून बंद, Air India कंपनीत होणार विलिनीकरण)

प्रादेशिक कनेक्टिव्हिटीवर शंख एअरचा प्रभाव

भारतीय विमान वाहतूक बाजारपेठेत शंख एअरच्या प्रवेशामुळे सध्या मर्यादित विमान संपर्क असलेल्या उत्तर प्रदेशच्या प्रदेशांमध्ये हवाई प्रवासाच्या पर्यायांमध्ये लक्षणीय वाढ होण्याची अपेक्षा आहे. कमी सेवा असलेल्या मार्गांवर लक्ष केंद्रित करून, विमान कंपनी प्रादेशिक हालचालींना चालना देऊ शकते, आर्थिक वाढीस चालना देऊ शकते आणि प्रवाशांना अधिक पर्याय देऊ शकते. (हेही वाचा, IndiGo Flight Ticket Booking on WhatsApp: आता व्हॉट्सॲपवर बुक करू शकाल विमान तिकिटे; इंडिगोने लॉन्च केला 6Eskai चॅटबॉट)

इंडिगो आणि एअर इंडियाचे वर्चस्व

भारताच्या विमान वाहतूक क्षेत्रात सध्या इंडिगोचे वर्चस्व आहे, ज्याचा बाजारपेठेतील 63% वाटा आहे, ज्यामुळे ती देशातील सर्वात मोठी विमान कंपनी बनते. दुसऱ्या क्रमांकाची सर्वात मोठी विमानवाहतूक कंपनी एअर इंडिया देखील वेगाने विस्तारत आहे आणि विस्तारा ताब्यात घेऊन एअर इंडिया एक्स्प्रेसमध्ये विलीन होण्यासाठी सज्ज आहे. या एकत्रीकरणामुळे एअर इंडियाची बाजारपेठेतली उपस्थिती आणखी वाढत आहे.

मोठ्या विमान कंपन्यांनी बाजारपेठेवर आपली पकड मजबूत केल्यामुळे लहान विमान कंपन्यांना संघर्ष करावा लागला आहे. स्पाइसजेट, एकेकाळी एक प्रमुख खेळाडू होता, त्याचा बाजारातील वाटा जानेवारी 2023 मधील 5.6 टक्क्यांवरून ऑगस्टपर्यंत 2.3 टक्क्यांपर्यंत घसरला आहे. गेल्या पाच वर्षांपासून सातत्याने तोट्यात असलेल्या या विमान कंपनीला गंभीर आर्थिक अडचणींचा सामना करावा लागत आहे.

नवीन स्पर्धकांचा उदय

इंडिगो आणि एअर इंडियाचे वर्चस्व असूनही, अकासा एअर आणि फ्लाय91 सारख्या नवीन कंपन्यांनी बाजारात प्रवेश केला आहे. स्वर्गीय राकेश झुनझुनवाला यांच्या पाठिंब्याने आकाश एअर आणि हर्षा राघवन आणि मनोज चाको यांच्या नेतृत्वाखालील फ्लाय91, तीव्र स्पर्धेदरम्यान स्वतःसाठी जागा तयार करण्याचा प्रयत्न करीत आहेत.

भारताची विमान वाहतूक बाजारपेठ विस्तारत आहे

आता जगातील तिसऱ्या क्रमांकाची सर्वात मोठी देशांतर्गत बाजारपेठ असलेला भारताचा विमान वाहतूक उद्योग जोरदार वाढ दर्शवित आहे. सीएपीए इंडियाच्या मते, भारताने आर्थिक वर्ष 24 मध्ये प्रवासी वाहतुकीमध्ये वर्षागणिक 15% वाढ नोंदवली आणि 376 दशलक्ष प्रवासी हाताळले. येत्या वर्षात देशांतर्गत रहदारी 6-8% आणि आंतरराष्ट्रीय रहदारी 9-11% वाढण्याचा अंदाज आहे, विमान वाहतूक बाजारपेठ आणखी विस्तारासाठी सज्ज आहे. प्रादेशिक संपर्क व्यवस्था सुधारण्याच्या उद्देशाने, देशभरातील विमानतळांची संख्या वाढवून आणि अधिक लोकांना हवाई प्रवास सुलभ करून, उडान योजना आणखी एका दशकापर्यंत विस्तारण्याची अपेक्षा आहे.

मात्र, ही वेगवान वाढ आव्हानांशिवाय आलेली नाही. किंगफिशर एअरलाइन्स, जेट एअरवेज आणि गो एअरलाइन्स यासारख्या उच्चभ्रू दिवाळखोरींनी भारताच्या विमान वाहतूक बाजारपेठेचे अस्थिर स्वरूप अधोरेखित केले आहे. तरीही, भारतीय विमान कंपन्यांनी मार्च 2025 पर्यंत 84 नवीन विमाने जोडण्याचा अंदाज वर्तवल्यामुळे, देशांतर्गत ताफ्याला आणखी बळकटी मिळवून, हा उद्योग आशावादी आहे. शंख एअर आपल्या पहिल्या उड्डाणांसाठी तयारी करत असताना, विमान कंपनी एकत्रीकरण आणि बदल होत असलेल्या उद्योगाला नेव्हिगेट करणार आहे. प्रमुख कंपन्यांचे आकाशावर वर्चस्व कायम राहिल्याने, भारताच्या स्पर्धात्मक विमानचालन क्षेत्रात शंख एअरची कामगिरी कशी असेल हे पाहणे बाकी आहे.