Rishi Shah Sentenced: भारतीय-अमेरिकन उद्योगपती ऋषी शाह यांना यांना साडेसात वर्षंचा तुरुंगवास; $1 Billion Fraud Scheme प्रकरण

आउटकम हेल्थ (Outcome Health) कंपनीचे भारतीय-अमेरिकन (Indian-American Businessman) माजी अब्जाधीश सहसंस्थापक ऋषी शाह (Rishi Shah) यांना अमेरिकन न्यायालयाने साडेसात वर्षांच्या तुरुंगवासाची शिक्षा सुनावली आहे. गोल्डमन सॅक्स ग्रुप इनकॉर्पोरेशन, गुगल पॅरेंट अल्फाबेट इनकॉर्पोरेशन आणि आणि इलिनॉयचे गव्हर्नर जेबी प्रित्झकर यांच्या उद्यम भांडवल फर्म सारख्या उच्च-प्रोफाइल गुंतवणूकदारांची फसवणूक करणाऱ्या ₹8,300 कोटी ($1 अब्ज) च्या फसवणुकीच्या योजनेचा सहभाग असल्याचे दर्शवत अमेरिकन जिल्हा न्यायाधीश थॉमस डर्किन यांनी शाह यांना ही शिक्षा ठोठावली.

कॉन्टेक्स्ट मीडिया हेल्थ पुढे आउटकम हेल्थ

आउटकम हेल्थ, ज्याला सुरुवातीला कॉन्टेक्स्ट मीडिया हेल्थ म्हणून ओळखले जाते. त्याची स्थापना 2006 मध्ये शाह यांनी त्यांच्या सुरुवातीच्या काळात केली होती. रुग्णांना लक्ष्यित आरोग्य जाहिराती प्रवाहित करण्यासाठी डॉक्टरांच्या कार्यालयात दूरदर्शन स्थापित करून वैद्यकीय जाहिरातींमध्ये क्रांती घडवून आणणे हे कंपनीचे ध्येय होते. शाह यांच्यासोबत सह-संस्थापक श्रद्धा अग्रवाल यांचाही सहभाग होता आणि 2010 च्या दशकाच्या मध्यापर्यंत कंपनीने टेक आणि हेल्थकेअर गुंतवणूक समुदायांमध्ये लक्षणीय वाढ नोंदवली. हेल्थकेअर विश्वातील उगवता तारा म्हणूनही या कंपनीकडे पाहिले जात असे. (हेही वाचा, US Court Rejected Trump's Appeal: डोनाल्ड ट्रम्प यांना न्यायालयाकडून पुन्हा मोठा झटका; अमेरिकन कोर्टाने फेटाळले अपील)

फसवणुकीच्या तत्वावर आधारलेले मॉडेल

दरम्यान, शाह यांचे मॉडेल हे फसवणुकीच्या तत्त्वावर आधारल्याचे पाठिमागील काही काळात पुढे आले. खास करुन त्यांच्या कंपनीविरोधात दाखल झालेल्या तक्रारींमध्ये फिर्यादींनी अमेरिकी कोर्टासमोर उघड केले की शाह, अग्रवाल आणि मुख्य वित्तीय अधिकारी ब्रॅड पर्डी यांच्यासह, आउटकम हेल्थच्या ऑपरेशनल आणि आर्थिक आरोग्याचे चुकीचे कृत्य करण्याच्या योजनेत गुंतले होते. या फसवणुकीत वितरीत करण्यापेक्षा जास्त जाहिरातींची यादी विकणे आणि कमतरता भरून काढण्यासाठी डेटा तयार करणे याचा समावेष आहे. या फसवणुकीमुळे फार्मास्युटिकल कंपनी नोवो नॉर्डिस्क A/S सह क्लायंटची कंपनीच्या नेटवर्कच्या आकाराबद्दल आणि जाहिरातींच्या पोहोचाबद्दल फसवणूक झाली, ज्यामुळे फसव्या डेटावर आधारित पुढील गुंतवणूक झाली. ज्यामुळे अनेकांना आर्थिक आणि मानसिक धक्का बसला.

तपास आणि इतर अहवालांनी शाह यांच्या भव्य जीवनशैलीचा पर्दाफाश केला. ज्याला जाहिरात विक्री आणि गुंतवणूकदारांच्या वित्तपुरवठा द्वारे निधी दिला गेला. ज्यामध्ये विदेशी सहली, खाजगी जेट, नौका आणि $10 दशलक्ष घराची खरेदी यांचा समावेश होता. 2016 मध्ये, शाहची एकूण संपत्ती $4 अब्ज पेक्षा जास्त असल्याचा अंदाज होता. ही रक्कम दुहेरी लेखा पद्धतींमुळे वाढलेली होती. 2017 मध्ये वॉल स्ट्रीट जर्नलने उघड केलेल्या फसवणुकीच्या कृतीस उघडकीस आणले होते. ज्यामुळे गोल्डमन सॅक्स आणि अल्फाबेटसह गुंतवणूकदारांकडून खटले दाखल करण्यात आले होते. ज्यात आउटकम हेल्थने त्या वर्षाच्या सुरुवातीला $487.5 दशलक्ष निधी उभारणीत फसवणूक केल्याचा आरोपही केला होता.

फसवणूक आणि मनी लाँड्रिंगचा आरोप

शाह यांच्यावर फसवणूक आणि मनी लाँड्रिंगच्या अनेक गुन्ह्यांमध्ये हात असल्याचे आरोप ठेवण्यात आले होते आणि एप्रिल 2023 मध्ये त्यांना अग्रवाल आणि पर्डी यांच्यासह दोषी ठरवण्यात आले होते. सरकारी वकिलांनी शाह यांना 15 वर्षांची आणि त्यांच्या सहकाऱ्यांना 10 वर्षांची शिक्षा देण्याची मागणी केली होती. मात्र न्यायाधीश डर्किन यांनी अग्रवाल यांना तीन वर्षे तर पर्डी यांना दोन वर्षे तीन महिन्यांची शिक्षा सुनावली. यूएस सिक्युरिटीज अँड एक्स्चेंज कमिशनने शाह, अग्रवाल, पर्डी आणि माजी मुख्य वाढ अधिकारी आशिक देसाई यांच्या विरुद्ध दिवाणी कारवाई देखील दाखल केली आहे. ज्यांनी इतर निकाल कर्मचाऱ्यांसह, ज्यूरीच्या खटल्यापूर्वी दोषी असल्याचे कबूल केले होते.

दरम्यान, आपल्याला झालेल्या शिक्षेबद्दल सार्वजनिक माफी मागताना शाह यांनी पश्चात्ताप व्यक्त केला आणि त्याच्या कृतीची जबाबदारी स्वीकारली. आउटकम हेल्थचा आक्रमक विस्तार आणि भ्रामक पद्धतींना अनुमती देणारी कॉर्पोरेट संस्कृती निर्माण करण्यात आपले अपयश योग्यरित्या व्यवस्थापित करण्यात अपयशी ठरले. "कंपनीला खाली आणणाऱ्या गैरवर्तणुकीमुळे मला लाज वाटते आणि अपराधी वाटत असल्याचे," शाह यांनी कबूल केले.