Guru Purnima 2024: गुरू आपल्याला केवळ ज्ञान आणि प्रेरणा देत नाहीत तर अज्ञानाच्या अंधारातून ज्ञानाच्या प्रकाशाकडे जाणारा मार्ग दाखवतात. गुरू आपल्याला जीवनाचा योग्य मार्ग दाखवतात, म्हणून त्यांच्याबद्दल प्रेम आणि आदर व्यक्त करण्यासाठी, आषाढ महिन्याच्या पौर्णिमेच्या दिवशी गुरु पौर्णिमा हा सण साजरा केला जातो. गुरुपौर्णिमेला व्यास पौर्णिमा आणि वेद पौर्णिमा असेही म्हणतात. हिंदू दिनदर्शिकेनुसार हा सण दरवर्षी आषाढ महिन्यातील पौर्णिमेच्या दिवशी साजरा केला जातो. हा सण गुरू आणि शिष्याच्या पवित्र बंधनाचे प्रतीक आहे, म्हणून या दिवशी शिष्य आपल्या गुरूंबद्दल कृतज्ञता व्यक्त करतात आणि त्यांनी दिलेल्या ज्ञान आणि मार्गदर्शनाबद्दल त्यांचा आदर करतात. त्याची तारीख, शुभ वेळ आणि महत्त्व जाणून घेऊया.
गुरुपौर्णिमा कधी असते?
यावर्षी आषाढ महिन्याची पौर्णिमा 21 जुलै 2024 रोजी साजरी होत आहे. तथापि, आषाढ पौर्णिमा तिथी 20 जुलै रोजी सायंकाळी 05.59 वाजता सुरू होईल आणि 21 जुलै रोजी दुपारी 03.46 वाजता समाप्त होईल. उदय तिथीनुसार 21 जुलै 2024 रोजी गुरुपौर्णिमा साजरी होत आहे.
गुरु पौर्णिमेचा इतिहास
लोकप्रिय पौराणिक मान्यतेनुसार, वेद व्यास जींचा जन्म गुरु पौर्णिमेच्या दिवशी झाला होता. महर्षी वेद व्यास जी यांना हिंदू धर्माचे आदिगुरू मानले जाते आणि त्यांनी महाभारत, वेद आणि पुराणांसह अनेक महत्त्वपूर्ण धार्मिक ग्रंथांची रचना केली. याशिवाय असे म्हटले जाते की भगवान श्री कृष्णाने आपल्या गुरू शांडिल्यांना ज्ञान देण्यासाठी हा दिवस निवडला होता आणि या दिवशी भगवान गौतम बुद्धांनी आपल्या पहिल्या पाच शिष्यांना उपदेश केला होता.
गुरु पौर्णिमा पूजा पद्धत
गुरुपौर्णिमेच्या दिवशी सकाळी लवकर उठून स्नान करून भगवान विष्णू आणि वेदांचे निर्माता महर्षी वेद व्यास जी यांचे ध्यान करा. तसेच सूर्यदेवाला जल अर्पण करा. यानंतर श्री हरी आणि वेद व्यास यांची फळे, फुले, धूप, दीप, अक्षत, हळद, दुर्वा इत्यादी अर्पण करून विधीनुसार पूजा करावी. शेवटी, शक्ती, बुद्धिमत्ता, ज्ञान, आनंद आणि समृद्धीसाठी खऱ्या मनाने प्रार्थना करा.
गुरुपौर्णिमेचे महत्त्व
गुरुपौर्णिमा आपल्या गुरूंनी दिलेल्या ज्ञान आणि मार्गदर्शनाबद्दल प्रेम आणि आदर व्यक्त करण्यासाठी साजरी केली जाते. या दिवशी लोक आपल्या गुरूंच्या चरणांना स्पर्श करून कृतज्ञता व्यक्त करतात आणि त्यांना मिठाई आणि फुले अर्पण करून आशीर्वाद घेतात. गुरु मंदिरांमध्ये विशेष पूजा केली जाते. अनेक ठिकाणी गुरुशिष्य परंपरेचे दर्शन घडवणारी नाटके आणि सांस्कृतिक कार्यक्रम आयोजित केले जातात.