Preeti Sudan: कोण आहेत प्रीती सुदान? केंद्रीय लोकसेवा आयोगाच्या निवड प्रक्रियेत झालेल्या गोंधळानंतर नियुक्ती

Preeti Sudan: जुलै 2022 मध्ये प्रीती सुदान केंद्रीय आरोग्य सचिव म्हणून निवृत्त झाल्या. यापूर्वी त्यांनी अन्न आणि सार्वजनिक वितरण विभाग आणि महिला आणि बाल कल्याण आणि संरक्षण मंत्रालयात सचिव म्हणून काम केले आहे. माजी केंद्रीय आरोग्य सचिव प्रीती सुदान गुरुवारी, 1 ऑगस्ट रोजी केंद्रीय लोकसेवा आयोगाच्या (UPSC) अध्यक्षपदाचा कार्यभार स्वीकारणार आहेत. सुदान यांनी त्यांच्या नियुक्तीची पुष्टी ANI या वृत्तसंस्थेला दिली. प्रीती सुदान या मनोज सोनी यांच्याकडून पदभार स्वीकारतील. मनोज सोनी यांनी काही दिवसांपूर्वी पूजा खेडकर वादाच्या दरम्यान 'वैयक्तिक कारणांमुळे' राजीनामा दिला होता. (हेही वाचा: Preeti Sudan 1 ऑगस्ट पासून स्वीकारणार UPSC च्या Chairman पदाचा कारभार)

सध्या केंद्रीय लोकसेवा आयोग हा वादाच्या केंद्रस्थानी आहे. प्रीती सुदान कोण आहे हे जाणून घेऊयात. प्रीती सुदान या 1983 च्या बॅचच्या आंध्र प्रदेश कॅडरच्या आयएएस अधिकारी आहेत. जुलै 2022 मध्ये प्रीती सुदान केंद्रीय आरोग्य सचिव म्हणून निवृत्त झाल्या. यापूर्वी त्यांनी अन्न आणि सार्वजनिक वितरण विभाग आणि महिला आणि बाल विकास आणि संरक्षण मंत्रालयात सचिव म्हणून काम केले आहे. पूजा खेडकर वादात मनोज सोनी यांच्या राजीनाम्यानंतर प्रीती सुदान यांची यूपीएससीच्या नवीन अध्यक्षपदी नियुक्ती करण्यात आली आहे.

प्रीती सुदान कोण आहेत

• प्रीती सुदान या 1983 च्या बॅचच्या IAS अधिकारी असून त्यांनी ऑक्टोबर 2017 ते जुलै 2020 पर्यंत
• केंद्रीय आरोग्य सचिव म्हणूनही काम केले आहे.
• कोविड-19 साथीच्या आजारादरम्यान, सुदान देशातील प्रमुख रणनीतीकारांपैकी एक होता.
• 2022 पासून त्या केंद्रीय लोकसेवा आयोगाच्या सदस्या आहेत.
• सुदानमध्ये अर्थशास्त्रात एमफिल आणि लंडन स्कूल ऑफ इकॉनॉमिक्समधून सोशल पॉलिसी आणि
• प्लॅनिंगमध्ये एमएससी केली आहे.
• वॉशिंग्टन, यूएस येथून सार्वजनिक वित्त व्यवस्थापनाचे प्रशिक्षण घेतले आहे.
• मार्च 2023 मध्ये, प्रीती सुदानने UPSC सदस्य म्हणून शपथ घेतली.
• आतापर्यंतच्या कारकिर्दीत, सुदान यांनी बेटी बचाओ, बेटी पढाओ आणि आयुष्मान भारत सारखे प्रमुख कार्यक्रम ठिकठिकाणी राबवले.
• नॅशनल मेडिकल कमिशन, अलाईड हेल्थ प्रोफेशनल्स कमिशन आणि देशात ई-सिगारेटवर बंदी आणण्यासाठी कायदा आणण्यातही उल्लेखनीय योगदान दिले.

कोण आहे मनोज सोनी?

प्रशिक्षणार्थी IAS अधिकारी पूजा खेडकर यांच्या वादात ‘वैयक्तिक कारणे’ सांगून मनोज सोनी यांनी पदाचा राजीनामा दिला. पाच वर्षांच्याय कार्यकाळावर नियुक्त असलेल्या सोनी यांनी कार्यकाळ पूर्ण होण्यापूर्वीच राजीनामा दिल्याने खळबळ उडाली आहे. त्यांचा नियोजित कार्यकाळ सन 2029 पर्यंत आहे.  मनोज सोनी हे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांचे घनिष्ठ म्हणून ओळखले जातात. गुजरातचे मुख्यमंत्री असताना मोदी यांनी सोनी यांना 2005 मध्ये वडोदरा येथील MS विद्यापीठाचे सर्वात तरुण कुलगुरू म्हणून नियुक्त केले. जून 2017 मध्ये UPSC मध्ये सामील होण्यापूर्वी, त्यांनी दोन विद्यापीठांमध्ये तीन वेळा कुलगुरू म्हणून काम केले. गुजरातमध्ये, डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर मुक्त विद्यापीठ (BAOU) मधील दोन पदांवरही ते होते.

UPSC ही भारतीय राज्यघटनेच्या कलम 315-323 अंतर्गत स्थापन केलेली घटनात्मक संस्था आता अध्यक्षांसह सात सदस्यांसह कार्यरत आहे. केंद्र सरकारच्या वतीने नागरी सेवा परीक्षांसह विविध परीक्षा आयोजित करण्यात आणि IAS, IFS, IPS आणि केंद्रीय सेवांमधील प्रतिष्ठित पदांसाठी उमेदवारांची शिफारस करण्यात आयोगाची महत्त्वपूर्ण भूमिका आहे.