EPFO (Photo Credits-Facebook)

कर्मचारी भविष्य निर्वाह निधी संघटना (EPFO) लवकरच आपली सेवा पद्धतीत क्रांतिकारी बदल घेऊन येत आहे. साधारण जून 2025 मध्ये ईपीएफओ 3.0 नावाचे नवे डिजिटल व्यासपीठ सुरू होण्याची शक्यता असून, यामुळे 9 कोटींहून अधिक खातेदारांना भविष्य निर्वाह निधी (PF) व्यवस्थापनात मोठ्या सुविधा मिळणार आहेत. या नव्या व्यासपीठात एटीएममधून थेट पैसे काढणे, स्वयंचलित दावे निकालात काढणे, जलद प्रक्रिया, आणि डिजिटल सुधारणा यासारख्या सुविधांचा समावेश आहे. केंद्रीय कामगार आणि रोजगार मंत्री मनसुख मांडविया यांनी एप्रिल 2025 मध्ये सांगितले की, ‘ईपीएफओ 3.0 हे बँकिंग सेवेसारखे कार्य करेल, ज्यामुळे खातेदारांना त्यांचे पैसे सहज आणि त्वरित मिळतील.’

ईपीएफओ 3.0 ची प्रमुख वैशिष्ट्ये:

ईपीएफओ 3.0 हे एक तंत्रज्ञान-आधारित व्यासपीठ आहे, जे भविष्य निर्वाह निधीच्या प्रक्रिया बँकिंग सेवांसारख्या सुलभ आणि पारदर्शी बनवेल.

एटीएममधून थेट पैसे काढणे: खातेदारांना त्यांचे पीएफ खाते युनिव्हर्सल अकाउंट नंबर (UAN) शी जोडलेले विशेष एटीएम कार्ड मिळेल. यामुळे ते एटीएममधून 50% पर्यंत पीएफ रक्कम त्वरित काढू शकतील. यासाठी नॅशनल पेमेंट्स कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया (NPCI) सह भागीदारी केली जात आहे.

स्वयंचलित दावे निकाल: ईपीएफओ 3.0 मध्ये दावे (क्लेम्स) मानवी हस्तक्षेपाशिवाय स्वयंचलितपणे निकालात काढले जातील. वैद्यकीय, शिक्षण, लग्न, आणि गृहकर्ज यांसारख्या कारणांसाठी दाव्यांची प्रक्रिया आता काही तासांत पूर्ण होईल, ज्यासाठी यापूर्वी आठवडे लागायचे. ऑटो-सेटलमेंट मर्यादा 1 लाख रुपयांवरून 5 लाख रुपयांपर्यंत वाढवण्यात आली आहे.

युपीआय आधारित हस्तांतरण: खातेदार गुगल पे (Google Pay), फोन पे (PhonePe), किंवा भीम युपीआय (BHIM UPI) सारख्या अॅप्सद्वारे पीएफ रक्कम थेट त्यांच्या बँक खात्यात हस्तांतरित करू शकतील. यामुळे NEFT/RTGS च्या 2-3 दिवसांच्या प्रतीक्षेची गरज संपेल, आणि पैसे त्वरित मिळतील.

डिजिटल सुधारणा आणि ओटीपी सत्यापन: खातेदार आता नाव, पत्ता, बँक तपशील, किंवा मोबाइल क्रमांक यांसारखी माहिती ऑनलाइन सुधारू शकतील. यासाठी ओटीपी आधारित सत्यापन वापरले जाईल, ज्यामुळे कागदपत्रे आणि कार्यालयीन भेटींची गरज कमी होईल. ईपीएफओ 3.0 मोबाइल अॅपद्वारे खातेदार पीएफ शिल्लक, दाव्याची स्थिती, आणि केवायसी अपडेट्स तपासू शकतील.

केंद्रिय पेन्शन पेमेंट सिस्टम (CPPS): पेन्शनधारकांना आता कोणत्याही बँकेच्या कोणत्याही शाखेतून पेन्शन मिळेल, आणि यासाठी शारीरिक सत्यापनाची गरज नाही. जानेवारी 2025 पर्यंत, 68 लाख पेन्शनधारकांना 1,570 कोटी रुपये वितरित केले गेले आहेत.

नवे व्यासपीठ तक्रारींचे जलद निराकरण करेल, आणि खातेदारांना त्यांच्या समस्यांचा रिअल-टाइम मागोवा घेता येईल.

दरम्यान, ईपीएफओ 3.0 साठी 120 डेटाबेस एकत्रित केले गेले आहेत, ज्यामुळे 95% दावे स्वयंचलितपणे निकालात काढले जातील. यासाठी 32 सार्वजनिक आणि खासगी बँकांशी करार करण्यात आले आहेत, ज्यामुळे नियोक्ते थेट बँकांमार्फत पीएफ योगदान जमा करू शकतील. नव्या मोबाइल अॅपमध्ये पीएफ शिल्लक तपासणे, दावे सबमिट करणे, आणि केवायसी अपडेट्स यांसारख्या सुविधा असतील. सुरक्षेसाठी, दोन-स्तरीय सत्यापन (2FA), बायोमेट्रिक सत्यापन, आणि रिअल-टाइम अलर्ट्स लागू केले जातील, ज्यामुळे फसवणुकीचा धोका कमी होईल.