Jagannath Rath Yatra 2024: हिंदू धर्मग्रंथांमध्ये, पुरी येथे आयोजित भगवान जगन्नाथाच्या जगप्रसिद्ध रथयात्रेचे विशेष महत्त्व वर्णन केले आहे. या रथयात्रेत मोठ्या भक्तिभावाने सहभागी होऊन प्रत्येक भाविकाला अभिमान वाटतो. रथयात्रेच्या रथाला फक्त स्पर्श केल्याने सर्व संकटे दूर होतात आणि जीवनात शुभ आणि सकारात्मकता येते, असा विश्वास आहे. उल्लेखनीय आहे की, यावर्षी पुरी (ओडिशा) मध्ये भगवान जगन्नाथ रथयात्रा रविवार, 07 जुलै 2024 पासून सुरू होईल आणि 9 दिवसांनी 16 जुलै 2024 रोजी परत येईल. आज आपण भगवान जगन्नाथ रथयात्रेशी संबंधित अनेक अज्ञात पैलूंबद्दल बोलणार आहोत.
रथयात्रा कधी सुरू होते?
हिंदू कॅलेंडरनुसार, दरवर्षी आषाढ शुक्ल पक्षाच्या दुसऱ्या दिवशी, भगवान जगन्नाथाची रथयात्रा भाविकांच्या अलोट सागरात निघते. ही रथयात्रा पाहण्यासाठी जगभरातील पर्यटक पुरीला पोहोचतात.
भगवान जगन्नाथ, बलभद्र आणि सुभद्रा यांची मावशी गुंडीचा भेटीची ही यात्रा इतकी पवित्र मानली जाते की जो कोणी या रथयात्रेत सहभागी होतो त्याला वासना, क्रोध, अभिमान आणि लोभापासून मुक्ती मिळते आणि असे केल्याने त्याला मोक्ष प्राप्त होतो.
दर 12 वर्षांनी बदलतात मूर्ती!
जगन्नाथ रथयात्रेबाबत अनेक आश्चर्यकारक समज वर्षानुवर्षे प्रचलित आहेत. यापैकी एक म्हणजे 12 वर्षांच्या अंतराने दरवर्षी भगवान जगन्नाथ, बलभद्र आणि देवी सुभद्रा यांच्या मूर्ती बदलल्या जातात, या विधीला नवकलेवर म्हणतात, याचा अर्थ नवीन शरीर धारण करणे.
जाणकारांच्या मते या तिन्ही मूर्ती लाकडापासून बनवल्या गेल्या आहेत. हवामानामुळे लाकडाच्या आकारात होणारे संभाव्य बदल लक्षात घेऊन हे बदल केले जातात.
नवकलेवरचा विधी गुप्त का ठेवला जातो?
दर बारा वर्षांनी पुतळे बदलण्यापासून ते बांधण्यापर्यंतची प्रक्रिया अत्यंत गुप्त ठेवण्यात आली आहे. भगवान जगन्नाथ, देवी सुभद्रा आणि बलभद्र यांच्या मूर्ती कडुलिंबाच्या लाकडापासून बनवल्या जातात हे उल्लेखनीय आहे. या झाडांची निवड मंदिराचे मुख्य महंत स्वत: करतात, त्यातील पहिली अट असते की ते झाड शंभर वर्षे जुने असावे. हे कडुलिंबाचे झाड पूर्णपणे पवित्र ठिकाणी वाढले पाहिजे. बंद खोलीत पुतळा बनवले जाते. यानंतर पुतळा पूर्ण झाल्यानंतर पुतळा बदलताना संपूर्ण शहरातील दिवे बंद केले जातात, पुजाऱ्यांकडून मंत्रोच्चार करत मूर्ती बदलल्या जातात.