Doppler Weather Radar: मुंबईसाठी बहुप्रतिक्षित दुसरे डॉपलर वेदर रडार आज होणार कार्यान्वित, गंभीर हवामान घटनांचा मागोवा घेण्यास ठरणार महत्वाचे
हे ढगांमधील सूक्ष्म भौतिक प्रक्रियांबद्दल माहिती देईल जे संख्यात्मक हवामान अंदाज मॉडेल सुधारण्यात मदत करू शकतात, भारतीय हवामान विभाग (IMD) ने सांगितले.
मुंबईसाठी बहुप्रतिक्षित दुसरे डॉपलर वेदर रडार (DWR) अखेर शुक्रवारी कार्यान्वित होणार आहे. मुंबईच्या पश्चिम उपनगरातील सी-बँड डॉपलर रडार (C-band Doppler radar) इतर साधने आणि तंत्रांच्या संयोगाने या प्रदेशावर परिणाम करणाऱ्या गंभीर हवामान (Weather) घटनांचा मागोवा घेईल, विशेषत: गडगडाट, विजांचा कडकडाट आणि मुसळधार पाऊस. मुंबईतील हे सी-बँड रडार हवामान प्रणाली, हायड्रोलॉजिकल ऍप्लिकेशन्स, पूर चेतावणी आणि हवामान संशोधनाची अधिक चांगल्या प्रकारे समजून घेणे आणि निरीक्षण करणे सुलभ करेल. हे ढगांमधील सूक्ष्म भौतिक प्रक्रियांबद्दल माहिती देईल जे संख्यात्मक हवामान अंदाज मॉडेल सुधारण्यात मदत करू शकतात, भारतीय हवामान विभाग (IMD) ने सांगितले.
मुंबईच्या सभोवतालचे 450 किमीचे कव्हरेज क्षेत्र असलेल्या सी-बँड रडारचे उद्घाटन केंद्रीय विज्ञान आणि तंत्रज्ञान, पृथ्वी विज्ञान राज्यमंत्री डॉ जितेंद्र सिंह आणि महाराष्ट्राचे मुख्यमंत्री उद्धव ठाकरे यांच्या हस्ते करण्यात येणार आहे. शुक्रवारी 147व्या IMD स्थापना दिनाच्या सोहळ्याचे निमित्त हा कार्यक्रम होणार आहे. रडार हवामान शास्त्रज्ञांना मार्गदर्शन करतात, विशेषत: चक्रीवादळ आणि संबंधित अतिवृष्टीसारख्या अत्यंत हवामानाच्या घटनांमध्ये सी-बँड चक्रीवादळ ट्रॅकिंगच्या वेळी देखील मार्गदर्शन करते.
गेल्या वर्षी जूनमध्ये आयएमडीने यासाठी प्रायोगिक चाचण्या सुरू केल्या होत्या. IMD ने त्यावेळेस त्यांच्या अधिकृत वेबसाइटवर त्‍याच्‍या प्रतिमा सामायिक केल्या आणि या अंकॅलिब्रेट प्रतिमा असल्याचे सांगितले. अधिका-यांनी सांगितले की, आतापर्यंत ते फक्त त्यांच्या कार्यालयाद्वारे त्यांना अतिरिक्त इनपुट देण्यासाठी वापरले जात होते. दर 10 मिनिटांनी रडार निरीक्षणे अद्यतनित केल्यामुळे, पूर्वानुमानकर्ते हवामान प्रणालीच्या विकासाचे तसेच त्यांच्या वेगवेगळ्या तीव्रतेचे अनुसरण करू शकतात.
त्यानुसार हवामानाच्या घटनांचा आणि त्यांच्या प्रभावाचा अंदाज लावू शकतात. हा सी-बँड रडार पूर्णपणे स्वदेशी आहे. ISRO टेलिमेट्री ट्रॅकिंग आणि कमांड नेटवर्क (ISTRAC) भारतीय अंतराळ संशोधन संस्थाच्या रडार तज्ञांच्या टीमने डिझाइन आणि विकसित केले आहे. हे चेन्नईच्या M/S डेटा पॅटर्नद्वारे निर्मित केले गेले आहे. हेही वाचा Maharashtra Weather Update: महाबळेश्वरमध्ये पहिल्यांदाच शून्य अंश सेल्सिअस तापमानाची नोंद, मुंबईतही हवामानाचा पारा घसरला
आयएमडीने सांगितले की, रडार पूर्णपणे भारतात तयार करण्यात आले आहे, त्यामुळे मेक इन इंडिया धोरणांतर्गत अत्याधुनिक तंत्रज्ञानाची स्थापना केली आहे. केंद्र सरकारने 2005 च्या मुंबई महापुरानंतर रडार बसवण्याचा निर्णय घेतला होता, त्यातील पहिला रडार दक्षिण मुंबईच्या नेव्ही नगरमध्ये बसवण्यात आला होता जो 2011 पासून कार्यरत आहे.