Comrade Lahanu Shidwa Kom | (Photo Credit- X)

भारतीय कम्युनिस्ट पक्ष (मार्क्सवादी) चे एक प्रमुख नेते, महाराष्ट्रातील आदिवासी आणि शेतकरी चळवळीतील एक अग्रणी कॉम्रेड लहानू शिदवा कोम (Lahanu Shidwa Kom Death) यांचे बुधवारी सकाळी 5.30 वाजता अल्प आजाराने निधन (CPI(M) Leader Passes Away) झाले. ते 86 वर्षांचे होते. एक आजीवन मार्क्सवादी आणि क्रांतिकारी, कॉम्रेड कोम यांनी राजकीय, सामाजिक आणि शैक्षणिक उपक्रमांद्वारे महाराष्ट्रातील आदिवासी समुदायांच्या उत्थानासाठी सहा दशकांहून अधिक काळ समर्पित केले. समानता, न्याय आणि तळागाळातील विकासासाठी त्यांची अढळ वचनबद्धता यांसाठी त्यांनी अखंड प्रयत्न केले.

संघर्षात रुजलेला वारसा

तलासरी भागातील एका सामान्य आदिवासी कुटुंबात जन्मलेले कॉम्रेड कोम हे गरिबी, निरक्षरता आणि सरंजामशाही शोषणाच्या कठोर वास्तवातून घडले. 1959 मध्ये ते सीपीआय(एम) मध्ये सामील झाले आणि आयुष्यभर पक्षात एक प्रमुख व्यक्ती राहिले. गेल्या काही वर्षांत त्यांनी अनेक प्रमुख पदे भूषवली. त्यांनी भूषवलेली पदं खालीप्रमाणे:

  • डहाणूचे माजी खासदार (लोकसभा)

  • महाराष्ट्र विधानसभेचे माजी सदस्य

  • माजी उपाध्यक्ष, अखिल भारतीय किसान सभा (एआयकेएस), महाराष्ट्र

  • सदस्य, सीपीआय(एम) महाराष्ट्र राज्य सचिवालय

  • सदस्य, सीपीआय(एम) केंद्रीय समिती

या अधिकृत भूमिकांव्यतिरिक्त, त्यांना राज्यातील आदिवासी शिक्षणाचे शिल्पकार म्हणून व्यापकपणे ओळखले जात असे. (हेही वाचा, CPI(M) Leader Sitaram Yechury Passes Away: माकपचे नेते सीताराम येचुरी यांचे वयाच्या 72 व्या वर्षी निधन)

आदिवासी शिक्षणाचे समर्थक

कॉम्रेड कोम यांचे सर्वात प्रभावी योगदान म्हणजे 1962 पासून ते ज्या आदिवासी प्रगती मंडळाचे नेतृत्व करत होते, त्याचे नेतृत्व. त्यांच्या मार्गदर्शनाखाली या संस्थेने पालघर आणि जवळच्या जिल्ह्यांमध्ये निवासी शाळा, वसतिगृहे आणि महाविद्यालये बांधली आणि त्यांचे व्यवस्थापन केले. या प्रयत्नांमुळे एक लाखाहून अधिक आदिवासी मुलांना औपचारिक शिक्षण मिळू शकले. यातील बरेच विद्यार्थी पुढे शिक्षक, डॉक्टर, वकील, कार्यकर्ते आणि राजकीय नेते बनले. त्यांनी गरिबी आणि उपेक्षिततेचे चक्र तोडून नवी कात टाकली.

शेतकरी आणि कामगार संघर्षांचे नेते

कॉम्रेड कोम यांनी अखिल भारतीय किसान सभे (AIKS) द्वारे आदिवासी शेतकरी आणि भूमिहीन मजुरांना संघटित करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली. त्यांनी वनजमिनी हक्क, रोजगार हमी योजनेअंतर्गत (EGS) उच्च वेतन आणि शेती उत्पादनांना रास्त भाव यासाठी ऐतिहासिक चळवळींचे नेतृत्व केले.

कासारवडावली जमीन हक्क आंदोलनातील त्यांचे नेतृत्व आणि मुंबईला अनेक शेतकऱ्यांच्या मोर्चांमध्ये सहभाग यामुळे त्यांना राजकीय सीमा ओलांडून कौतुकाची थाप मिळाली. जाती, जमाती आणि धार्मिक पलीकडे जाऊन लोकांना एकत्र आणण्यासाठी ओळखले जाणारे कॉम्रेड कोम हे सर्वसमावेशक संघर्षाचे प्रतीक होते.

साधेपणा, सचोटी आणि नम्रता

राजकीय वर्तुळात त्यांचे स्थान असूनही, कॉम्रेड कोम लोकांशी खोलवर जोडलेले राहिले. त्यांनी साधे जीवन जगले, अनेकदा ते सभांना चालताना किंवा सायकलवरून जाताना दिसले. ते सुलभ, नम्र आणि प्रामाणिक होते - या गुणांमुळे ते तरुण कार्यकर्त्यांसह ज्येष्ठ नेत्यांनाही प्रिय होते.

पश्चात परिवार

कॉम्रेड कोम यांना 10 दिवसांपूर्वी एका खाजगी रुग्णालयाच्या आयसीयूमध्ये दाखल करण्यात आले होते. कुटुंबातील सदस्यांनी त्यांचे निधन केले. त्यांच्या पश्चात त्यांच्या पत्नी हेमलता, मुलगा सुबोध, सून सुजाता, नातू तुषार, मुलगी सुनंदा, जावई हरिश्चंद्र खुलत आणि नातू विजय आणि रुचिता असा परिवार आहे.

त्यांची अंत्ययात्रा आज (गुरुवार, 29 मे 2025) रोजी दुपारी 12 वाजता तलासरी, पालघर येथील सीपीआय(एम) जिल्हा कार्यालय कॉम्रेड गोदावरी शामराव परुळेकर भवन येथून निघणार आहे. सीपीआय(एम) च्या वरिष्ठ पॉलिटब्युरो सदस्य, राज्य सचिवालय नेते, महाविकास आघाडीचे प्रतिनिधी आणि हजारो तळागाळातील समर्थक त्यांना श्रद्धांजली वाहण्यासाठी उपस्थित राहतील.

कॉम्रेड कोम यांच्या निधनाने महाराष्ट्राच्या आदिवासी आणि डाव्या राजकारणातील एका युगाचा अंत झाला आहे. त्यांचा वारसा देशभरातील न्याय, समानता आणि शिक्षणासाठीच्या चळवळींना प्रेरणा देत राहील.