नारळ हे सनातन धर्मातील सर्वात शुद्ध आणि पवित्र फळ मानले जाते. या फळामध्ये ब्रह्मा, विष्णू आणि महेश वास करतात असे मानले जाते. काही पौराणिक ग्रंथांमध्ये नारळ हे लक्ष्मीचे रूप मानले गेले आहे. चला जाणून घेऊया हिंदू धर्मामध्ये नारळाला इतके महत्व का?

प्रत्येक पूजेमध्ये नारळाचा उपयोग समृद्धीसाठी केला जातो. हिंदू धर्माशी संबंधित वैदिक किंवा दैवी कार्य नारळाशिवाय अपूर्ण मानले जाते. प्राचीन काळापासून नारळ हा पूजेचा महत्त्वाचा भाग आहे. कोणतेही शुभ कार्य करण्यापूर्वी नारळ फोडण्याची शास्त्रात जुनी परंपरा आहे. हे खूप शुभ आणि पवित्र फळ मानले जाते, म्हणून मंदिरात देवतांना नारळ अर्पण केला जातो.

नारळाशिवाय कोणतीही पूजा-विधी पूर्णपणे फलदायी मानली जात नाही. काही ठिकाणी नारळाला फोडले जाते, तर कुठे देवतेचे प्रतीक म्हणून त्याची पूजा केली जाते. जाणून घेऊया त्याचे पौराणिक महत्त्व.

नारळाचे पौराणिक महत्त्व

पौराणिक ग्रंथांनुसार, विश्वाच्या निर्मितीनंतर विष्णूने पृथ्वीवर अवतरताना लक्ष्मी, नारळाचे झाड आणि कामधेनू आपल्यासोबत आणले होते. नारळाच्या झाडाला कल्पवृक्ष असेही म्हणतात.ज्यामध्ये ब्रह्मा, विष्णू आणि महेश हे त्रिमूर्ती वास करतात, या आधारावर नारळावर बनवलेल्या तीन डोळ्यांची तुलना शिवाच्या त्रिनेत्राशी केली जाते. त्यामुळे नारळ अतिशय शुभ मानून त्याचा विशेष उपयोग पूजेत केला जातो. देवी पुराणात नारळ हे लक्ष्मीचे प्रतीक मानले गेले आहे. म्हणून त्याला श्रीफळ म्हणतात.

धार्मिक विधींमध्ये नारळ का फोडले जातात?

शुभ कार्यात नारळ फोडण्याची परंपरा फार जुनी आहे. या संदर्भातील प्रचलित आख्यायिकेनुसार, एकदा महर्षी विश्वामित्र इंद्रदेवावर काही गोष्टीवरून रागावले आणि त्यांनी दुसरे स्वर्ग निर्माण करण्यास सुरुवात केली, परंतु महर्षी स्वतः या अतिरिक्त स्वर्गाच्या निर्मितीवर समाधानी नव्हते, नंतर त्यांनी संपूर्ण विश्वाची निर्मिती केली.

आणि मानवी स्वरूपात नारळ तयार केला. नारळावर दोन डोळे आणि एक चेहरा हे याचे प्रतीक मानले जाते. याशिवाय मानव किंवा पशुबळी देण्याची प्रथा काही काळी विशेष हेतूने प्रचलित होती. तो संपवून नारळ फोडण्याची परंपरा निर्माण झाली.

महिला नारळ का फोडत नाहीत?

हिंदू धर्मात महिलांना नारळ फोडण्यास मनाई आहे, या संदर्भात अनेक कथा प्रचलित आहेत. एका सामाजिक मान्यतेनुसार, नारळ हे फळ नसून एक बीज आहे, जे वनस्पतींच्या उत्पादनाचा किंवा पुनरुत्पादनाचा आधार आहे.नारळाचा संबंध प्रजननक्षमतेशी जोडला गेला आहे. स्त्रिया बियांच्या रूपात मुलाला जन्म देतात, म्हणूनच महिलांनी बीज स्वरूपात नारळ फोडू नये. असे करणे शास्त्र, वेद आणि पुराणात अशुभ मानले गेले आहे. देवी-देवतांची पूजा केल्यानंतर केवळ पुरुषच नारळ फोडू शकतात.