QuickLY
Socially
मुंबईच्या (Mumbai) गोराई गावात भारतातील पहिले समर्पित खारफुटी उद्यान (Mangrove Park) अंतिम टप्प्यात असल्याची घोषणा महाराष्ट्र वन विभागाने केली. साधारण 8 हेक्टर क्षेत्रफळावर पसरलेले हे पार्क ऑगस्टच्या मध्यापर्यंत सर्वसामान्यांसाठी खुले होण्याची शक्यता आहे. 33.43 कोटी रुपये खर्चून उभारण्यात येत असलेल्या या प्रकल्पात 750 मीटर लांबीचा लाकडी बोर्डवॉक, 18 मीटर उंचीचा वॉचटॉवर आणि निसर्ग संवर्धन केंद्र यांचा समावेश आहे. प्रवेश शुल्क आकारण्याचा प्रस्ताव राज्य सरकारकडे पाठवण्यात आला असून, यातून मिळणारा महसूल पार्कच्या देखभालीसाठी वापरला जाईल.
खारफुटीच्या परिसंस्था आणि त्यांच्या जैवविविधतेबद्दल जागरूकता निर्माण करण्यासाठी राज्य सरकारच्या खारफुटी कक्षाकडून हा प्रकल्प विकसित केला जात आहे. मुंबई हे 50 चौरस किलोमीटरपेक्षा जास्त खारफुटी जंगलांनी समृद्ध असलेले एकमेव महानगर आहे, जे किनारपट्टीवरील जैवविविधता आणि पर्यावरण संरक्षणासाठी महत्त्वपूर्ण आहे. 2005 च्या मुंबईतील महापुराने मॅन्ग्रोव्ह जंगलांचे किनारपट्टी संरक्षणातील योगदान अधोरेखित केले. मात्र, शहरीकरण, प्रदूषण आणि अतिक्रमणामुळे या जंगलांना धोका निर्माण झाला आहे.
India’s First Mangrove Park:
🚨India’s first Mangrove Park getting ready in Mumbai’s Gorai, final work under progess. pic.twitter.com/MaKKJwpopM
— Indian Infra Report (@Indianinfoguide) June 8, 2025
या पार्श्वभूमीवर, महाराष्ट्र वन विभागाच्या मॅन्ग्रोव्ह सेलने 2021 मध्ये गोराई येथे मॅन्ग्रोव्ह पार्कच्या उभारणीला सुरुवात केली. हा प्रकल्प पर्यावरण शिक्षण, जैवविविधता संरक्षण आणि इको-टूरिझमला प्रोत्साहन देण्यासाठी डिझाइन करण्यात आला आहे. माजी पर्यावरणमंत्री आदित्य ठाकरे यांनी या प्रकल्पाची पायाभरणी केली होती, आणि त्यांनी 3 जून 2025 रोजी सोशल मीडियावर या प्रकल्पाच्या जवळपास पूर्णत्वाबद्दल समाधान व्यक्त केले.
गोराई मॅन्ग्रोव्ह पार्क पर्यटकांना मॅन्ग्रोव्ह जंगलांचा जवळून अनुभव देण्यासाठी अनेक आकर्षणे प्रदान करते:
750 मीटर लाकडी बोर्डवॉक: मॅन्ग्रोव्ह जंगलातून जाणारा हा उंचावलेला लाकडी मार्ग पर्यावरणस्नेही सामग्रीपासून बनवला आहे. मलबार हिल येथील निसर्गमार्गापासून प्रेरित, याची रचना मॅन्ग्रोव्ह वनस्पतींना कोणताही धक्का न लावता करण्यात आली आहे. बोर्डवॉकच्या शेवटी एक डेक आहे, जिथून गोराई खाडीचे विहंगम दृश्य दिसते.
18 मीटर उंच वॉचटॉवर: हा टॉवर पक्षी निरीक्षक आणि निसर्गप्रेमींसाठी आदर्श आहे, जिथून स्थानिक आणि स्थलांतरित पक्ष्यांचे निरीक्षण करता येते. येथून मॅन्ग्रोव्ह जंगल आणि खाडीचे मनमोहक दृश्य दिसते.
1,517 चौरस मीटर निसर्ग संवर्धन केंद्र: हे बहुस्तरीय केंद्र मॅन्ग्रोव्ह, जैवविविधता आणि हवामान बदल याबाबत परस्परसंनादी प्रदर्शनांचे आयोजन करेल. यात लायब्ररी, कॉन्फरन्स हॉल, ऑडिओ-व्हिज्युअल रूम आणि छतावर कॅफेटेरिया यांचा समावेश आहे. 120 किलोवॅट सौर पॅनेल्सद्वारे याला 80% ऊर्जा पुरवली जाईल.
शैक्षणिक उपक्रम: निसर्गतज्ज्ञांच्या मार्गदर्शनाखाली मॅन्ग्रोव्ह ट्रेल्स, पक्षी निरीक्षण सत्रे आणि शैक्षणिक कार्यशाळा आयोजित केल्या जातील. स्थानिक समुदायांना गाइड आणि रेंजर्स म्हणून सामावून घेतले जाईल. (हेही वाचा: विक्रोळी येथील 615 मीटरचा पूल बीएमसीकडून बांधून पूर्ण; मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस)
या वैशिष्ट्यांमुळे पार्क पर्यटकांसाठी तसेच संशोधकांसाठी एक महत्त्वपूर्ण केंद्र बनणार आहे. दरम्यान, मॅन्ग्रोव्ह जंगले किनारपट्टीवरील धूप रोखणे, वादळांपासून संरक्षण, आणि कार्बन शोषण यासाठी महत्त्वाची आहेत. गोराई मॅन्ग्रोव्ह पार्क या जंगलांच्या संरक्षणाबरोबरच नागरिकांमध्ये पर्यावरण जागरूकता वाढवेल. 2005 च्या महापुरानंतर मॅन्ग्रोव्ह संरक्षणाला गती मिळाली, आणि या पार्कमुळे मुंबईच्या किनारपट्टीवरील जैवविविधता जपण्यात मदत होईल. स्थानिक समुदायांना रोजगाराच्या संधी मिळतील. दररोज 500 पर्यटक मॅन्ग्रोव्ह ट्रेलवर आणि 400 पर्यटक निसर्ग केंद्राला भेट देतील, असा अंदाज आहे.
