प्रतिकात्मक फोटो (Photo Credits-Twitter)

भारताचे मुख्य आर्थिक सल्लागार व्ही. अनंत नागेश्वरन (India's Chief Economic Advisor V Anantha Nageswaran) यांनी नवी दिल्लीत कॉन्फेडरेशन ऑफ इंडियन इंडस्ट्री (CII) च्या वार्षिक बैठकीत इशारा दिला की, जंक फूड (Junk Food) आणि जास्त स्क्रीन टाइममुळे (Excessive Screen Time) भारताच्या तरुण पिढीच्या आरोग्यावर आणि देशाच्या जनसांख्यिकीय लाभांशावर गंभीर परिणाम होत आहे. जंक फूड, ज्याला उच्च साखर, मीठ आणि चरबीयुक्त (HFSS) पदार्थ म्हणतात, आणि स्मार्टफोन, टीव्ही किंवा कॉम्प्युटर स्क्रीनसमोर घालवलेला जास्त वेळ यामुळे लहान मुले आणि तरुणांमध्ये मधुमेह, लठ्ठपणा, उच्च रक्तदाब आणि कर्करोगासारखे असंसर्गजन्य आजार (NCDs) वाढत आहेत.

पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनीही भारतीयांना निरोगी जीवनशैली स्वीकारण्याचे आणि लठ्ठपणापासून मुक्त जीवन जगण्याचे आवाहन केले आहे, जे विकसित भारतच्या ध्येयासाठी महत्त्वाचे आहे. आपल्या मुलांचे भविष्य घडवत असलेल्या पालकांसाठी हा इशारा सावधगिरीचा संदेश आहे. नागेश्वरन यांनी सांगितले की, भारताच्या तरुण पिढीवर जंक फूड आणि स्क्रीन टाइमचा वाढता प्रभाव देशाच्या आर्थिक आणि सामाजिक भविष्यासाठी धोकादायक आहे. जंक फूड, जसे की चिप्स, बर्गर, पिझ्झा, आणि सॉफ्ट ड्रिंक्स, यात साखर, मीठ आणि अस्वास्थ्यकर चरबीचे प्रमाण जास्त असते, ज्यामुळे लठ्ठपणा आणि संबंधित आजार वाढतात.

युनिव्हर्सिटी ऑफ लिव्हरपूलच्या संशोधनानुसार, जंक फूडच्या केवळ पाच मिनिटांच्या जाहिरातीमुळे मुले आणि तरुण दिवसभरात जास्त कॅलरी घेतात, ज्यामुळे त्यांचे आरोग्य धोक्यात येते. स्क्रीन टाइमचा मुद्दाही तितकाच गंभीर आहे. स्मार्टफोन, टीव्ही, आणि गेमिंगमुळे तरुण अनेक तास स्क्रीनसमोर घालवतात, ज्यामुळे शारीरिक हालचाल कमी होते, डोळ्यांचे आजार वाढतात, आणि मानसिक तणाव वाढतो. भारतात 15-24 वयोगटातील तरुणांचा स्क्रीन टाइम दररोज सरासरी 4-6 तास आहे, जो जागतिक आरोग्य संघटनेच्या (WHO) शिफारशींपेक्षा जास्त आहे.

नागेश्वरन यांनी खासगी क्षेत्राला निरोगी जीवनशैलीला प्रोत्साहन देण्याचे आवाहन केले, विशेषतः जंक फूडच्या जाहिराती आणि सेलिब्रिटींच्या समर्थनावर (Endorsements) टीका केली. त्यांनी सांगितले की, कॉर्पोरेट सामाजिक जबाबदारी (CSR) केवळ 2% नफा दान देण्यापुरती मर्यादित नाही; तरुणांना काय ऑफर केले जाते यावर विचार करणे गरजेचे आहे. अनेक बॉलिवूड आणि क्रिकेट स्टार्स अल्ट्रा-प्रोसेस्ड फूड्सच्या जाहिराती करतात, ज्यामुळे तरुण प्रभावित होतात. पंतप्रधान मोदी यांनी यापूर्वी भारतीयांना तेलाचे सेवन 10% कमी करण्याचे आणि सक्रिय जीवनशैली स्वीकारण्याचे आवाहन केले होते. (हेही वाचा: Energy Drink May Increase Risk Of Blood Cancer: एनर्जी ड्रिंक्सचे सेवन करत असाल तर व्हा सावध! वाढू शकतो रक्ताच्या कर्करोगाचा धोका, अभ्यासात समोर आली धक्कादायक माहिती)

सरकारने ‘ईट राइट इंडिया’ आणि ‘फिट इंडिया मूव्हमेंट’ सारख्या उपक्रमांद्वारे निरोगी खाण्याच्या सवयी आणि शारीरिक हालचालांना प्रोत्साहन दिले आहे. मात्र, फूड सेफ्टी अँड स्टँडर्ड्स अथॉरिटी ऑफ इंडिया (FSSAI) ला जंक फूडच्या पॅकेजिंगवर स्पष्ट चेतावणी लेबल्स (FOPNL) लागू करण्यात अडचणी येत आहेत, कारण उद्योगाकडून विरोध होत आहे. अशात आता पालकांना आपल्या मुलांच्या खाण्याच्या सवयी आणि स्क्रीन टाइमवर नियंत्रण ठेवण्याची गरज आहे.