Bhagat Singh, Rajguru, Sukhdev (फोटो सौजन्य - Wikimedia commons, Wikipedia)

Martyrs' Day 2025: देशाच्या स्वातंत्र्यासाठी आपले प्राण अर्पण करणाऱ्यांच्या बलिदानाचा सन्मान करण्यासाठी संपूर्ण भारतात शहीद दिन (Shaheed Din) किंवा शहीद दिवस (Shaheed Diwas2025) साजरा केला जातो. हा दिवस वर्षभर वेगवेगळ्या तारखांना साजरा केला जातो, परंतु 23 मार्च हा दिवस तीन शूर स्वातंत्र्यसैनिक भगतसिंग (Bhagat Singh), राजगुरू (Rajguru) आणि सुखदेव (Sukhdev) यांना स्मरण करण्यासाठी एक विशेष शहीद दिवस म्हणून ओळखला जातो, ज्यांना 1931 मध्ये याच दिवशी ब्रिटिशांनी फाशी दिली होती. हा दिवस त्यांच्या धाडसाची आणि भारताच्या स्वातंत्र्यासाठी लढणाऱ्या असंख्य स्वातंत्र्यविरांची आठवण करून देतो.

शहीद दिवस का साजरा केला जातो?

दरवर्षी 23 मार्च रोजी देशभरात 'शहीद दिन' साजरा केला जातो. 23 मार्च 1931 रोजी, सरदार भगतसिंग यांच्यासह सुखदेव आणि राजगुरू यांना ब्रिटिश सरकारने फाशी दिली. या तिन्ही क्रांतिकारकांवर लाहोर कटात सहभागी असल्याचा आरोप होता. देशात वर्षातून तीनदा शहीद दिन साजरा केला जातो. 30 जानेवारी, 23 मार्च आणि 28 नोव्हेंबर रोजी. या लेखात आपण 23 मार्च रोजी साजरा होणाऱ्या शहीद दिनाबद्दल जाणून घेऊयात.

23 मार्च 1931 रोजी भगतसिंग, राजगुरू आणि सुखदेव यांना फाशी -

23 मार्च रोजी साजरा होणारा शहीद दिन विशेषतः तीन महान क्रांतिकारक सरदार भगतसिंग, राजगुरू आणि सुखदेवसिंग यांच्या हौतात्म्याच्या स्मृतिप्रीत्यर्थ साजरा केला जातो. सरदार भगतसिंग आणि बटुकेश्वर दत्त यांच्यावरही सेंट्रल असेंब्लीत बॉम्ब फेकल्याचा आरोप होता. तथापि, ब्रिटिश कनिष्ठ पोलिस अधिकारी जॉन सॉन्डर्स यांची गोळ्या घालून हत्या करण्यात आली. भारताचे तत्कालीन व्हाइसरॉय लॉर्ड इर्विन यांनी संपूर्ण खटल्याची सुनावणी करण्यासाठी एक विशेष न्यायाधिकरण स्थापन केले. त्यांनी तिन्ही क्रांतिकारकांना दोषी ठरवले आणि त्यांना मृत्युदंडाची शिक्षा सुनावली. परंतु जनतेच्या उठावाच्या भीतीमुळे, ब्रिटीश पोलिसांनी फाशीच्या नियोजित तारखेच्या एक दिवस आधी, 23 मार्च 1931 रोजी लाहोर मध्यवर्ती तुरुंगात सरदार भगतसिंग, सुखदेव आणि राजगुरू यांना फाशी दिली.

भगतसिंग, राजगुरू आणि सुखदेव यांना फाशी का देण्यात आली?

भगतसिंग, राजगुरू आणि सुखदेव यांना फाशी देणे हे भारतातील ब्रिटीश राजवटीविरुद्धच्या त्यांच्या क्रांतिकारी कृतींचे परिणाम होते.

ब्रिटीश राजवटीविरुद्ध निषेध:

भगतसिंग, राजगुरू आणि सुखदेव हे भारतीय क्रांतिकारी चळवळीचे सक्रिय सदस्य होते, ज्यांनी ब्रिटीश वसाहतवादी राजवट उलथवून टाकण्याचा प्रयत्न केला. त्यांचा असा विश्वास होता की भारताला ब्रिटीश जुलूमपासून मुक्त करण्यासाठी हिंसक प्रतिकार आवश्यक आहे.

जे.पी. सॉन्डर्सची हत्या -

1928 मध्ये, लोकप्रिय राष्ट्रवादी नेते लाला लजपत राय सायमन कमिशनविरुद्धच्या निषेधादरम्यान पोलिसांच्या लाठीचार्जमध्ये जखमी झाले. लाला लजपत राय यांचे नंतर या जखमांमुळे निधन झाले. प्रत्युत्तरादाखल, भगतसिंग आणि त्यांच्या सहकाऱ्यांनी जेम्स ए. स्कॉटला मारण्याचा कट रचला, परंतु 1928 मध्ये त्यांनी चुकून जे.पी. सॉन्डर्स या पोलिस अधिकाऱ्याची हत्या केली.

असेंब्लीवर बॉम्बफेक -

एप्रिल 1929 मध्ये, भगतसिंग आणि त्यांचे सहकारी बटुकेश्वर दत्त यांनी दिल्लीतील केंद्रीय विधानसभेत बॉम्बफेक केली. त्यांचा उद्देश कोणालाही मारणे नव्हता, तर ब्रिटिश राजवटीविरुद्ध निषेध करणे आणि भारतीयांसाठी अधिक हक्कांची मागणी करणे हा होता. दोघांना अटक करण्यात आली आणि त्यांचा खटला क्रांतीचा संदेश देण्याची संधी बनला.