Cyber Scams | (Photo credit: archived, edited, representative image)

आजच्या डिजिटल युगात, सायबर फसवणूक (Cyber Fraud) आणि ऑनलाइन गुन्हे वाढत आहेत. संवेदनशील माहिती आणि आर्थिक मालमत्ता चोरण्यासाठी सायबर गुन्हेगार फिशिंग ईमेलपासून (Avoid Phishing Scams) ते मालवेअर हल्ला आणि डिजिटल अटक यांसारख्या विविध युक्त्या वापरतात. या धोक्यांपासून स्वतःचे संरक्षण (Secure Online Transactions) करण्यासाठी सक्रिय दृष्टीकोन आणि सर्वोत्तम पद्धतींची जाणीव असणे आवश्यक आहे. तुमची वैयक्तिक आणि आर्थिक माहिती ऑनलाइन सुरक्षित ठेवण्यात मदत करण्यासाठी येथे आवश्यक टिपा (Online Safety Tips) आहेत. ज्या तुम्हाला संभाव्य फसवणुकीपासून बचाव करण्याची संधी उपलब्ध करुन देऊ शकतात.

मजबूत आणि अद्वितीय संकेतशब्द (पासवर्ड) वापरा

  • मोठे आणि लहान अक्षरे, संख्या आणि विशेष वर्णांच्या मिश्रणासह संकेतशब्द (Unique Passwords) तयार करा.

  • तुमचे नाव, वाढदिवस किंवा "123456" असे अंदाज लावता येण्याजोगे पासवर्ड वापरणे टाळा.

  • गुंतागुंतीचे संकेतशब्द सुरक्षितपणे तयार करण्यासाठी आणि साठवण्यासाठी संकेतशब्द व्यवस्थापक वापरा.

  • पासवर्ड वापरताना काही इंग्रजी कॅपीटल आणि स्मॉल लेटर्स, @ $ % & # यासारखी चिन्हे आणि संख्यात्मक आकडे वापरा.

दुहेरी प्रमाणीकरण (Two-Factor Authentication) सक्षम करा

  • तुमच्या सर्व खात्यांवर, विशेषतः बँकिंग, ईमेल आणि समाजमाध्यमांसाठी दुहेरी प्रमाणीकरण (2FA) सक्रिय करा.

  • सुरक्षिततेच्या या अतिरिक्त थरासाठी टेक्स्ट कोड किंवा प्रमाणीकरण अॅपसारख्या दुसऱ्या पडताळणी टप्प्याची आवश्यकता असते.

फिशिंग घोटाळ्यांबाबत (Phishing Scams) जागरूक राहा

  • अज्ञात दुव्यांवर क्लिक करणे किंवा अज्ञात ईमेल किंवा संदेशांमधून संलग्नक डाउनलोड करणे टाळा.

  • संदेश पाठवणाऱ्याचा ईमेल पत्ता तपासा आणि तातडीच्या किंवा धमकावणाऱ्या भाषेपासून सावध रहा.

  • नेहमी ईमेल दुव्यांऐवजी ब्राउझरद्वारे थेट संकेतस्थळांवर प्रवेश करा.

गॅझेटमधील सॉफ्टवेअर अद्ययावत ठेवा

  • तुमची कार्यप्रणाली, अॅप्स आणि अँटीव्हायरस सॉफ्टवेअर नियमितपणे अद्ययावत करा.

  • नवीनतम सुरक्षा असुरक्षिततेपासून संरक्षित राहण्यासाठी स्वयंचलित अद्यतने सक्षम करा.

सुरक्षित आंतरजाल वापरा (Use Secure Networks)

  • ऑनलाइन बँकिंग किंवा खरेदीसारख्या संवेदनशील व्यवहारांसाठी सार्वजनिक वाय-फाय वापरणे टाळा.

  • सार्वजनिक नेटवर्कवरील तुमचे इंटरनेट कनेक्शन एन्क्रिप्ट करण्यासाठी व्हर्च्युअल प्रायव्हेट नेटवर्क (VPN) वापरा.

तुमच्या आर्थिक खात्यांवर लक्ष ठेवा (Monitor Financial Accounts)

  • अनधिकृत व्यवहारांसाठी तुमच्या बँक आणि क्रेडिट कार्डच्या विवरणांचे नियमितपणे पुनरावलोकन करा.

  • खात्याच्या क्रियाकलापाची रिअल-टाइम सूचना प्राप्त करण्यासाठी व्यवहाराचे अलर्ट सेट करा.

सोशल मीडियावर माहिती सामायिक करणे टाळा

  • तुमचे ठिकाण, दूरध्वनी क्रमांक किंवा सुट्टीच्या योजना यासारखी तुम्ही ऑनलाइन सामायिक करत असलेली वैयक्तिक माहिती मर्यादित करा.

  • सायबर गुन्हेगार या माहितीचा वापर ओळख चोरी किंवा लक्ष्यित घोटाळ्यांसाठी करू शकतात.

तुमची उपकरणे सुरक्षित ठेवा (Secure Your Devices)

  • तुमच्या उपकरणांवर मजबूत पासकोड किंवा बायोमेट्रिक लॉक (जसे की फिंगरप्रिंट किंवा चेहरा ओळखणे) वापरा.

  • तुमचे उपकरण हरवल्यास किंवा चोरीला गेल्यास डेटा मिटवण्यासाठी रिमोट वाइप वैशिष्ट्ये सक्षम करा.

ऑनलाइन सुरक्षितपणे खरेदी करा (Shop Safely Online)

  • सुरक्षित पेमेंट गेटवेसह विश्वासार्ह संकेतस्थळे वापरा. यू. आर. एल. मध्ये https:// तपासा.

  • खरेदीच्या संकेतस्थळांवर तुमच्या क्रेडिट कार्डाचे तपशील जतन करणे टाळा.

स्वतःला शिक्षित करा, सतर्क रहा (ducate Yourself and Stay Vigilant)

वरील सूचना आणि टीप्स यांचे पालन करून, तुम्ही सायबर फसवणूक आणि ऑनलाइन गुन्हेगारांना बळी पडण्याचा धोका लक्षणीयरीत्या कमी करू शकता. नेहमी लक्षात ठेवा की डिजिटल जगात दक्षता आणि सावधगिरी ही तुमच्या संरक्षणाचा पहिला धडा आहे. सदैव सतर्कआणि सुरक्षा उपायांबद्दल अद्ययावत रहा, तुम्हाला कोणत्याही संशयास्पद कृतीचा संशय आल्यास त्वरित कारवाई करा.